Umowa spółki komandytowej

Zakładanie, przekształcanie, rejestracja spółek

Obniżenie sumy komandytowej

Określona w umowie spółki (i wpisana do rejestru) suma komandytowa nie stanowi wartości stałej i niezmiennej. Dopuszczalne będzie więc zarówno jej podwyższenie jak i obniżenie. Obniżenie sumy komandytowej reguluje expressis verbis art. 113 kodeksu spółek handlowych. Obniżenie sumy komandytowej stanowi zmianę jednego z istotnych postanowień umowy spółki, a zatem wiąże się ze zmianą samej umowy. Należy zaznaczyć, że dla dokonania tej zmiany wymagana jest,  pod rygorem nieważności, forma aktu notarialnego (art. 77 w zw. z art. 73 § 2 kodeksu cywilnego i art. 106 kodeksu spółek handlowych). Jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, uchwała w sprawie obniżenia sumy komandytowej powinna zostać podjęta jednomyślnie przez wszystkich wspólników, tj. komplementariuszy i komandytariuszy (art. 9 kodeksu spółek handlowych)

W związku z faktem, że obniżenie sumy komandytowej stanowi zamianę danych, które widnieją w rejestrze, obniżona suma komandytowa powinna także zostać zarejestrowana. Wniosek do sądu rejestrowego w tej sprawie wspólnicy powinni złożyć w ciągu 7 dni od daty dokonania obniżenia sumy komandytowej (art. 22 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym; t.jedn.: 2007 r. Nr 168 poz. 1186)  Jak wynika z treści art. 119 kodeksu spółek handlowych, wpis obniżenia sumy komandytowej do rejestru ma charakter konstytutywny, obniżenie sumy komandytowej wywołuje bowiem skutki prawne wobec wierzycieli dopiero od chwili jego wpisania do rejestru.

Przy tak sformułowanym przepisie art. 119 kodeksu spółek handlowych, można stwierdzić, że wierzyciele spółki komandytowej od momentu zarejestrowania obniżenia sumy komandytowej zostają podzielenia na dwie kategorie. Pierwszą grupę stanowiliby wierzyciele, których wierzytelności powstały przed zarejestrowaniem obniżenia sumy komandytowej, a drugą wierzyciele, których wierzytelności powstały już po tym fakcie (por. A. Kidyba w: "Prawo handlowe, Tom II - Spółka komandytowa", Warszawa 2001, s. II/F/74). Przyjęcie takiego rozwiązania jest jednak niewystarczające, gdyż opiera  się ono wyłącznie na unormowaniach kodeksu spółek handlowych. Tymczasem należy tutaj wziąć pod uwagę także przepisu ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym, która w art. 13 przewiduje wyraźnie obowiązek ogłaszania w Monitorze Sądowym i Gospodarczym wszystkich wpisów zgłaszanych do rejestru, a więc także obniżenia sumy komandytowej. Przy tak rozpatrywanym zagadnieniu - w kontekście zarówno przepisów kodeksu spółek handlowych (art. 119), jak i przepisów ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym (art. 14 i art. 15 ust. 1) - na "podział" wierzycieli ma wpływ nie jeden, ale dwa momenty czasowe, tj. wpis obniżenia sumy komandytowej do rejestru oraz ogłoszenie tego wpisu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. W związku z powyższym wierzyciele spółki komandytowej zostaną podzieleni nie na dwie, ale na trzy kategorie (tak L. Moskwa, Zmiana sumy komandytowej, Prawo spółek nr 3/2000, s. 18-19, zob. też J. Naworski w: J.Naworski, K. Strzelczyk, T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz, Komentarz do Kodeksu spółek handlowych. Spółki osobowe, Warszawa 2001, s. 297-298):

1) pierwszą grupę będą stanowili wierzyciele, których wierzytelności powstały przed zarejestrowaniem obniżenia sumy komandytowej - komandytariusz odpowiada wobec nich do wysokości pierwotnej sumy komandytowej. Art. 113 kodeksu spółek handlowych wyklucza możliwość stosowanie do tej grupy wierzycieli przepisu art. 14 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym, a zatem bez znaczenia jest tu okoliczność, że wierzyciel wiedział o obniżeniu sumy komandytowej przed dokonaniem wpisu do rejestru;

2) do drugiej grupy będą należeli wierzyciele, których wierzytelności powstały po dokonaniu wpisu obniżenia sumy komandytowej do rejestru, ale przed jego ogłoszeniem w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. W tym przypadku zastosowanie znajdzie art. 15 ust. 1 zd. 1 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym, w świetle którego komandytariusz odpowiada wobec tych wierzycieli do wysokości pierwotnej sumy komandytowej, chyba że udowodni, że wierzyciel o obniżeniu sumy komandytowej wiedział po dokonaniu wpisu, a przed jego ogłoszeniem w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. W tym ostatnim przypadku komandytariusz będzie odpowiadał do wysokości obniżonej sumy komandytowej;

3) trzecią grupę będą stanowili wierzyciele, których wierzytelności powstały już po ogłoszeniu obniżenia sumy komandytowej w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. W stosunku do tych wierzycieli, co wynika z art. 15 ust. 1 zd. 1 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym, komandytariusz odpowiada do wysokości obniżonej sumy komandytowej. W stosunku jednak do wierzycieli, których wierzytelności powstały przed upływem szesnastego dnia od ogłoszenia, komandytariusz nie będzie mógł powoływać się na wpis obniżenia, jeżeli wierzyciel udowodni, że nie mógł wiedzieć o treści wpisu (art. 15 ust. 1 zd. 2 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym).

Jak wskazano na wstępie obniżenie sumy komandytowej następuje przede wszystkim przez zmianę umowy spółki. Należy jednak podkreślić, że doktryna dopuszcza także wyraźnie możliwość zmiany wysokości sumy komandytowej, bez jednoczesnego dokonywania zmiany umowy. W tym celu w umowie spółki komandytowej powinien zostać zamieszczony odpowiedni zapis, który będzie precyzyjnie określał zarówno wielkość o jaką nastąpi obniżenie sumy komandytowej, jak i termin, w którym ma dojść do obniżenia, np. wysokość sumy komandytowej komandytariusza X ustala się na 20.000 zł, z dniem X suma ta ulega obniżeniu do kwoty 10.000 zł. Jeżeli spełnione zostaną te warunki, do obniżenia sumy komandytowej dojdzie automatycznie, bez potrzeby podejmowania w tym przedmiocie dodatkowej uchwały wspólników (bliżej na ten temat zob. L. Moskwa, "Zmiana sumy komandytowej", Prawo spółek, nr 3/2000, s. 16-17; por też. J. Naworski w: J. Naworski, K. Strzelczyk, T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz, "Komentarz do Kodeksu spółek handlowych. Spółki osobowe", Warszawa 2001, s. 296).

Zobacz wyjaśnienia:

- Komplementariusz i komandytariusz w spółce komandytowej

- Odpowiedzialność komandytariusza za zobowiązania spółki komandytowej

 

Autor: Norbert Kraj

 

Zakładanie, przekształcanie, rejestracja spółek

Powstanie spółki komandytowej

W procesie powstawania spółki komandytowej można wyróżnić dwa etapy (zob. bliżej A. Szajkowski, "Prawo spółek handlowych", Warszawa 1995, s. 181 i n.). Pierwszy etap stanowi zawarcie umowy spółki. Zawarcie umowy jest warunkiem utworzenia spółki i podstawą jej dalszej działalności. Zgodnie z wymogiem przewidzianym w art. 106 kodeksu spółek handlowych, umowa spółki komandytowej powinna zostać zawarta w formie aktu notarialnego (forma aktu notarialnego musi być zachowana każdorazowo również w przypadku dokonywania późniejszych zmian i uzupełnień umowy). Jest to forma zastrzeżona pod rygorem nieważności (por. art. 73 § 2 kodeksu cywilnego). Oznacza to, że niezachowanie ustawowego wymogu co do formy, spowoduje bezwzględną nieważność zawartej umowy spółki ze skutkiem ex tunc, tj. od chwili jej zawarcia (zobacz odnośnie formy wyjaśnienie: Forma zawieranych umów).  

Kodeks spółek handlowych, w odróżnieniu od dawnego kodeksu handlowego, określa elementy przedmiotowo istotne (essentialia negotii) umowy spółki komandytowej. Stosownie do postanowienia art. 105 kodeksu spółek handlowych, umowa spółki komandytowej powinna zawierać:

1) firmę i siedzibę spółki - siedzibę spółki określają sami wspólnicy, przy czym może to być, np. miejsce prowadzenia (wykonywania) działalności, należy jednak uznać za dopuszczalne określenie siedziby spółki także według miejsca zamieszkania komplementariuszy, w sytuacji, gdy komplementariusze mieszkają w różnych miejscowościach, siedzibą powinna być miejscowość, w której skupia się księgowość spółki (por. J. Naworski w: J. Naworski, K. Strzelczyk, T. Siemiatkowski, R. Potrzeszcz, "Komentarz do Kodeksu spółek handlowych. Spółki osobowe." Warszawa 2001, s. 263, zobacz wyjaśnienie: Firma spółki komandytowej)

2) przedmiot działalności spółki - powinien zostać określony według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD). Obowiązek taki wynika z art. 40 pkt 1 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym (t.jedn.: Dz. U. 2007 r. Nr 168 poz. 1186)

3) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony - w przypadku, gdy spółka została zawiązana na czas ograniczony, w umowie należy określić, np. poprzez wskazanie konkretnej daty moment, do którego spółka ma trwać;

4) oznaczenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość - (zobacz wyjaśnienie: Wkłady wnoszone do spółki komandytowej);

5) oznaczony kwotowo zakres odpowiedzialności każdego komandytariusza wobec wierzycieli tzw. sumę komandytową (zobacz wyjaśnienie: Odpowiedzialność komandytariusza za zobowiązania spółki komandytowej).

Oprócz ustawowego minimum określonego w art. 105 kodeksu spółek handlowych, umowa spółki komandytowej może zawierać również (inne) dodatkowe postanowienia, dotyczące zarówno spraw uregulowanych w kodeksie, np. zasady reprezentacji spółki, czy przyczyny powodujące rozwiązanie spółki, jak też postanowienia, dotyczące spraw, które w ogóle nie zostały unormowane przepisami dyspozytywnymi kodeksu spółek handlowych.

W związku z zawarciem umowy spółki komandytowej wspólnicy - założyciele poniosą następujące opłaty z tytułu:

1) podatku od czynności cywilnoprawnych - art. 7 pkt 9 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. Nr 86 poz. 959). Podstawę opodatkowania stanowi wartość wkładów wniesionych do spółki. Stawka podatku wynosi 0,5%.

2) taksy notarialnej - wysokość ustalona w § 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 czerwca 2004 r. w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej (Dz. U. Nr 148 poz. 1564). Wysokość maksymalnego wynagrodzenia notariusza uzależniona jest od wartości przedmiotu czynności notarialnej (zobacz wyjaśnienie: Koszty czynności notarialnych). W omawianym przypadku będzie to wartość wniesionych do spółki wkładów.

Jak już wspominano na wstępie, zawarcie umowy stanowi pierwsze stadium powstawania spółki komandytowej. Kolejnym etapem jest zgłoszenie spółki do rejestru (zobacz wyjaśnienie: Zgłoszenie spółki komandytowej do rejestru). Wpis do rejestru przedsiębiorców kończy proces powstawania spółki komandytowej. Wpis ten ma charakter obligatoryjny i konstytutywny, jak bowiem wynika z treści art. 109 § 1 kodeksu spółek handlowych, spółka komandytowa powstaje z chwilą wpisu do rejestru, a zatem dopiero z chwilą rejestracji zaczyna funkcjonować w obrocie gospodarczym jako (osobowa) spółka prawa handlowego.  

Spółka komandytowa powstaje przede wszystkim w wyniku zawarcia przez wspólników umowy powołującej do życia spółkę komandytową. Może jednak także powstać w wyniku, np.: przekształcenia (zob. art. 551 § 1 kodeksu spółek handlowych), jak również na skutek zawarcia umowy spółki komandytowej przez komandytariusza z przedsiębiorcą (zob. art. 116 kodeksu spółek handlowych).

Zobacz wyjaśnienie:

- Czy spółka komandytowa płaci podatki?  

 

Autor: Norbert Kraj

 

Zakładanie, przekształcanie, rejestracja spółek

Suma komandytowa

Pojęcie sumy komandytowej wiąże się ściśle z odpowiedzialnością komandytariusza za zobowiązania spółki (zobacz wyjaśnienie: Zakres odpowiedzialności wspólników za zobowiązania spółki komandytowej). Suma komandytowa stanowi bowiem cyfrowo określoną kwotę pieniężną, wyrażoną w pieniądzu polskim, która wyznacza górną granicę odpowiedzialności osobistej komandytariusza za zobowiązania spółki wobec jej wierzycieli (A. Kidyba, "Status prawny komandytariusza", Warszawa 1998 s. 108).

Suma komandytowa powinna zostać określona w umowie spółki. Ustawa wymienia ją bowiem jako jeden z elementów przedmiotowo istotnych umowy spółki komandytowej (art. 105 pkt 5 kodeksu spółek handlowych). Należy uznać za słuszny prezentowany w doktrynie pogląd, że suma komandytowa musi zostać oznaczona w umowie spółki w ściśle określonej wysokości (kwocie). Niedopuszczalne będzie zatem zamieszczenie w umowie spółki komandytowej zapisów w postaci klauzul waloryzacyjnych, np. że suma komandytowa jest równa sumie pięciu przeciętnych miesięcznych wynagrodzeń. Suma komandytowa nie może także zostać oznaczona w umowie spółki przedmiotowo, np. zapisem w brzmieniu: "suma komandytowa odpowiada wartości samochodu X" (por. J. Naworski w: J. Naworski, K. Strzelczyk, T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz, "Komentarz do Kodeksu spółek handlowych. Spółki osobowe", Warszawa 2001, s. 266; A. Kidyba w: "Prawo handlowe, Tom II - Spółka komandytowa", Warszawa 2001, s. II/F/36).

Należy natomiast dopuścić możliwość określenia w umowie spółki wartości sumy komandytowej poszczególnych komandytariuszy w różnej wysokości. Obejście przepisów prawa stanowiłoby natomiast określenie w umowie spółki sumy komandytowej w wysokości symbolicznej, np. 10 zł (por. W. Pyzioł w: J. Frąckowiak, A, Kidyba, K. Kruczalak, W. Pyzioł, I. Weiss, "Kodeks handlowy. Komentarz", Warszawa 1998, s. 196). Umieszczenie w umowie tego typu zapisu skutkowałoby jednocześnie tym, że komandytariusz odpowiadałby w takim przypadku bez ograniczenia całym swoim majątkiem (por. J. Naworski w: J. Naworski, K. Strzelczyk, T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz, "Komentarz do Kodeksu spółek handlowych. Spółki osobowe", Warszawa 2001, s. 267).

Zobacz wyjaśnienia:

- Suma komandytowa a wkład

- Obniżenie sumy komandytowej

 

Autor: Norbert Kraj

 

Zakładanie, przekształcanie, rejestracja spółek

Aktualne do: 2007-04-25

Utworzenie spółki komandytowej

Do utworzenia spółki komandytowej potrzebne jest w pierwszej kolejności zawarcie umowy spółki komandytowej (zobacz wzór przykładowej umowy spółki komandytowej), a następnie wpisanie spółki do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego, przy czym spółka komandytowa powstaje dopiero z chwilą jej wpisu do rejestru przedsiębiorców. Wpis do rejestru przedsiębiorców skutkuje zatem powstaniem spółki komandytowej.

Zawrzeć umowę spółki komandytowej może co najmniej dwóch wspólników, z których jeden będzie miał status komplementariusza, natomiast drugi komandytariusza (zobacz wyjaśnienie: Komplementariusz i komandytariusz w spółce komandytowej).

Zawarcie umowy spółki komandytowej wymaga zachowania formy aktu notarialnego pod rygorem nieważności takiej umowy. Umowa spółki komandytowej podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, który jest liczony od wartości wkładów wnoszonych przez wspólników do spółki i wynosi, gdy wartość wkładów:

- nie przekracza 20.000 złotych - 1%,

- od 20.000 złotych do 30.000 złotych - 200 złotych oraz 0,5% od nadwyżki ponad 20.000 złotych,

- ponad 30.000 złotych - 250 złotych oraz 0,1% nadwyżki ponad 30.000 złotych.

Zgodnie z brzmieniem art. 105 kodeksu spółek handlowych umowa spółki komandytowej powinna zawierać:

- firmę, czyli nazwę, pod którą spółka prowadzi swoją działalność (zobacz wyjaśnienie: Firma spółki komandytowej) oraz siedzibę spółki,

- przedmiot działalności spółki (określony zgodnie z Polską Klasyfikacją Działalności),

- czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony,

- oznaczenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika oraz ich wartość,

- oznaczony kwotowo zakres odpowiedzialności każdego komandytariusza wobec wierzycieli tzw. sumę komandytową (zobacz wyjaśnienie: Suma komandytowa). 

Natomiast stosownie do treści art. 107 § 1 kodeksu spółek handlowych, jeżeli wkładem komandytariusza do spółki jest w całości lub części świadczenie niepieniężne - przedmiot tego świadczenia, jego wartość jak również określenie wspólnika wnoszącego taki wkład winny zostać wskazane w umowie spółki (zobacz wyjaśnienie: Wniesienie wkładu przez komandytariusza). Powyżej opisana treść umowy spółki komandytowej jest treścią minimalną umowy spółki. Oznacza to, iż wspólnicy są uprawnieni do uregulowania w umowie spółki komandytowej również innych kwestii istotnych z ich punktu widzenia dla działalności spółki. W szczególności kwestiami takimi są: podział zysku i pokrywanie strat w spółce, prowadzenie spraw spółki (zobacz wyjaśnienie: Stosunki wewnętrzne spółki komandytowej), czy też jej reprezentacja (zobacz wyjaśnienie: Reprezentacja spółki komandytowej).

Po podpisaniu umowy spółki komandytowej winien zostać złożony wniosek o wpis spółki komandytowej do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego (zobacz wyjaśnienie: Co to jest Krajowy Rejestr Sądowy? i Przedsiębiorcy podlegający wpisowi do KRS-u). Do złożenia stosownego wniosku wpis jest uprawniony i zobowiązany każdy ze wspólników spółki komandytowej. Wniosku takiego nie muszą zatem podpisywać wszyscy wspólnicy łącznie ani też wszyscy komplementariusze łącznie. Wniosek taki może zostać również złożony przez pełnomocnika, przy czym ponieważ postępowanie o wpis do rejestru przedsiębiorców jest rodzajem sądowego postępowania cywilnego (nieprocesowego), pełnomocnikiem może być adwokat lub radca prawny.

Wniosek o wpis spółki komandytowej do rejestru przedsiębiorców, podobnie jak każdej innej spółki handlowej, składa się na urzędowym formularzu. Zgodnie z art. 22 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (t.jedn.: Dz. U. 2007 r. Nr 168 poz. 1186; dalej jako - ustawa o KRS) wniosek o wpis do rejestru przedsiębiorców powinien być złożony nie później niż w terminie 7 dni od dnia zdarzenia uzasadniającego dokonanie wpisu, to jest od dnia zawarcia umowy spółki komandytowej. Urzędowe formularze są dostępne w sądach gospodarczych, prowadzących rejestr przedsiębiorców (sądy rejonowe) oraz w centrali Centralnej Informacji Krajowego Rejestru Sądowego. Niektóre z formularzy są udostępniane także w urzędach gmin.

Zgodnie z art. 110 § 1 kodeksu spółek handlowych zgłoszenie do rejestru powinno zawierać:

- firmę, siedzibę i adres spółki,

- przedmiot działalności (ustalony według Polskiej Klasyfikacji Działalności),

- nazwiska, imiona albo firmy (nazwy) komplemenatariuszy oraz odrębnie nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komandytariuszy, a także okoliczności dotyczące ograniczenia zdolności wspólnika do czynności prawnych, jeżeli takie istnieją,

- nazwiska i imiona osób uprawnionych do reprezentacji spółki i sposób reprezentacji. W przypadku, gdy komplementariusze powierzyli tylko niektórym spośród siebie prowadzenie spraw spółki, zaznaczenie tej okoliczności.

Oprócz powyższych danych zgłoszeniu do rejestru przedsiębiorców podlegają inne dane ujęte w formularzu zgłoszeniowym oraz załącznikach do takiego formularza. Formularz taki winien zostać wypełniony ściśle zgodnie z zawartą w nim instrukcją, gdyż zgodnie z art. 19 ust. 3 ustawy o KRS nieprawidłowe wypełnienie formularza skutkuje jego zwrotem bez wzywania do uzupełniania braków lub poprawiania błędów.

Wniosek składa się w sądzie rejonowym właściwym ze względu na siedzibę rejestrowanej spółki. Wniosek podlega następującym opłatom:

- opłacie sądowej, która w przypadku wpisu nowo utworzonej spółki do rejestru przedsiębiorców wynosi 1.000 złotych (750 złotych pobiera się od wniosku o zarejestrowanie spółki osobowej)

- opłaty za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, która w przypadku wpisu nowo utworzonej spółki do rejestru przedsiębiorców wynosi 500 złotych.

Do wniosku o wpis sporządzonego na urzędowym formularzu dołączyć należy następujące dokumenty:

- umowę spółki komandytowej (w formie aktu notarialnego),

- uwierzytelnione notarialnie albo złożone przed sędzią lub upoważnionym pracownikiem sądu wzory podpisów osób upoważnionych do reprezentowania spółki komandytowej,

- potwierdzenie zapłaty opłaty sądowej od wniosku, jak również opłaty za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym,

- pełnomocnictwo, jeżeli wniosek o wpis jest składany przez pełnomocnika.

Zobacz samoedytowalny formularz wniosku o wpis spółki komandytowej do rejestru przedsiębiorców oraz załączniki do niego:

- załącznik określający prokurentów,

- załącznik określający przedmiot działalności,

- załącznik określający sprawozdanie finansowe i inne dokumenty,

a także samoedytowalny formularz wniosku o zmianę danych spółki komandytowej w rejestrze przedsiębiorców wraz z załącznikami:

- załącznikiem określającym zmianę prokurentów,

- załącznikiem określającym zmianę przedmiotu działalności spółki,

- załącznikiem określającym zmianę sprawozdania finansowego i innych dokumentów,

 

- załącznikiem określającym zmianę numeru identyfikacyjnego REGON.

 

Autor: Bartłomiej Stoiński

 

Zakładanie, przekształcanie, rejestracja spółek

Wkłady wnoszone do spółki komandytowej

Stosownie do postanowienia art. 3 kodeksu spółek handlowych, wspólnicy spółki komandytowej - podobnie jak wspólnicy wszystkich innych spółek handlowych - przez zawarcie umowy spółki zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu przez wniesienie wkładów oraz, jeżeli umowa tak stanowi, przez współdziałanie w inny sposób. Mając na uwadze treść przywołanego przepisu oraz treść art. 105 pkt 4 kodeksu spółek handlowych, należy przyjąć, że oznaczenie wkładów wnoszonych przez wszystkich wspólników (komplementariuszy i komandytariuszy) jak również określenie ich wartości stanowi składnik przedmiotowo istotny (essentialia negotii) umowy spółki komandytowej. W konsekwencji zasadne jest zatem twierdzenie, że wniesienie wkładów stanowi niezbędny warunek powstania i istnienia spółki. Dodatkowo należy podkreślić, że za sprawą przepisu art. 50 kodeksu spółek handlowych, który w związku z odesłaniem z art. 103 kodeksu spółek handlowych, znajdzie zastosowanie do spółki komandytowej, wkłady decydują także o udziale kapitałowym poszczególnych wspólników w majątku spółki. Przywołany przepis stanowi bowiem wyraźnie, że udział kapitałowy wspólnika odpowiada wartości rzeczywiście wniesionego wkładu.

Wkłady wspólników do spółki komandytowej oraz zasady ich wnoszenia określają przepisy art. 48 i 49 w zw. z art. 103 kodeksu spółek handlowych. Zgodnie z postanowieniem art. 48 § 2 kodeksu spółek handlowych, wkład wspólnika do spółki może polegać na przeniesieniu lub obciążeniu własności rzeczy lub innych praw, a także na dokonaniu innych świadczeń na rzecz spółki. Tak sformułowany przepis pozwala przyjąć, ze wkład wspólnika do spółki komandytowej mogą stanowić nie tylko prawa majątkowe (tj. pieniądze czy prawa własności rzeczy ruchomych i nieruchomych etc.), ale również wykonywanie pracy lub świadczenie usług.

Prawa, które wspólnik zobowiązuje się wnieść do spółki, uważa się za przeniesione na spółkę (art. 48 § 3 kodeksu spółek handlowych). Przepis ten należy rozumieć w ten sposób, że jeżeli umowa spółki nie zawiera odmiennych postanowień, prawa majątkowe, które wspólnicy zobowiązali się wnieść do spółki tytułem wkładu przechodzą na spółkę z chwilą jej zarejestrowania (por. A. Kidyba w: "Prawo handlowe, Tom II - Spółka komandytowa", Warszawa 2001, s. II/F/45). W przypadku, gdy wspólnik zobowiązał się wnieść tytułem wkładu do spółki rzeczy inne niż pieniądze na własność lub do używania, wówczas do jego obowiązku świadczenia i ryzyka przypadkowej utraty przedmiotu wkładu stosuje się odpowiednio przepisy o sprzedaży lub o najmie (art. 49 § 1 kodeksu spółek handlowych).

Przytoczone unormowania odnoszą się bezpośrednio do wszystkich wspólników spółki komandytowej (na temat wspólników zobacz wyjaśnienie: Komplementariusz i komandytariusz w spółce komandytowej), z zastrzeżeniem jednak przepisów art. 107 i 108 kodeksu spółek handlowych, które w sposób szczególny regulują kwestie związane z wkładami komandytariuszy. Art. 107 § 1 kodeksu spółek handlowych (powielający niejako treść art. 105 pkt 4 kodeksu spółek handlowych) wymaga, aby w przypadku, gdy wkładem komandytariusza do spółki jest w całości lub w części świadczenie niepieniężne, umowa spółki określała przedmiot tego świadczenia (aport), jego wartość, jak również osobę wspólnika wnoszącego takie świadczenie niepieniężne (zobacz wyjaśnienie: Wniesienie wkładu przez komandytariusza). Jak słusznie zwrócono uwagę w literaturze w komentowanym przepisie niepotrzebnie zawężono pojęcie aportu do pojęcia świadczenia, podczas gdy aport oznacza po prostu wkład niepieniężny (zob. A. Kidyba w : "Prawo Handlowe, Tom II - spółka komandytowa", Warszawa 2001, s. II/F/ 44; J. Naworski w: J. Naworski, K. Strzelczyk, T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz, "Komentarz do Kodeksu spółek handlowych. Spółki osobowe", Warszawa 2001, s. 270). W związku z powyższym należy stwierdzić, że dorobek naukowy doktryny i orzecznictwa sądowego dotyczący wkładów niepieniężnych w spółkach kapitałowych może zostać odpowiednio zastosowany także do przedmiotu wkładu niepieniężnego komandytariusza. Wkładem komandytariusza do spółki może zatem być (w szczególności): prawo własności nieruchomości, rzeczy ruchomych, a także udział we współwłasności, użytkowanie wieczyste, majątkowe prawa autorskie, prawa majątkowe na dobrach niematerialnych, np. patenty, wzory użytkowe, know-how (zob. postanowienie Sądu Wojewódzkiego w Warszawie z dnia 2 lipca 1990 r. - XIV GR 1/90, OG 1991 nr 2 s. 8), wierzytelności wspólnika, w tym również wierzytelności w walutach obcych (zob. uchwałę Sądu Najwyższego z 26 marca 1993 r. - III CZP 20/93).

W art. 107 § 2 kodeksu spółek handlowych określono kategorię tzw. warunkowych wkładów komandytariusza do spółki komandytowej, którymi są:

- zobowiązanie do wykonania pracy,

- zobowiązanie do świadczenia usług na rzecz spółki oraz,

- wynagrodzenie za usługi świadczone przy powstaniu spółki, tzw. prowizja grynderska.

Mogą one stanowić wkład komandytariusza jednakże tylko wówczas, gdy wartość innych jego wkładów do spółki nie jest niższa od wysokości sumy komandytowej. Innymi słowy, jeżeli komandytariusz zobowiązuje się wnieść do spółki wkład (pieniężny lub aport), a wartość tego wkładu jest co najmniej równa (lub wyższa) od sumy komandytowej, to wymienione wyżej zobowiązanie do wykonania pracy lub świadczenia usług oraz wynagrodzenie za usługi świadczone przy powstaniu spółki mogą stanowić wkład do spółki (zobacz wyjaśnienie: Suma komandytowa a wkład). Jak wynika z analizy komentowanego przepisu wkłady w postaci pracy lub usług nie wpływają zatem w żaden sposób na odpowiedzialność osobistą komandytariusza. Wnosząc taki wkład do spółki, komandytariusz w zamian za większą wartość wkładów w stosunku do swojej odpowiedzialności, może jednak otrzymać od spółki szczególne przywileje, np. w zakresie dywidendy. Jeżeli komandytariusz po spełnieniu warunków z art. 107 § 2 kodeksu spółek handlowych (tj. po wniesieniu wkładu pieniężnego lub aportu w wysokości co najmniej równej sumie komandytowej) zdecyduje się na zobowiązanie do wykonywania pracy lub świadczenia usług, to będzie to wymagało wyraźnego zapisu w umowie spółki określającego zarówno rodzaj świadczonej pracy (usługi), jak i jej wartość. Jeżeli więc przedmiotem wkładu ma być praca lub świadczenie usług przez np. 12 miesięcy w wymiarze 8 godzin dziennie, gdzie stawka za 1 godzinę ma wynosić 10 zł, to wkładem komandytariusza staje się nie tyle zobowiązanie, ile realna wartość obliczona jako iloczyn liczby miesięcy i sumy dni pracy miesięcznie, pomnożony przez 80 zł (A. Kidyba w: "Prawo handlowe, Tom II - Spółka komandytowa", Warszawa 2001, s. II/F/46). W art. 107 § 3  kodeksu spółek handlowych, przesądzono natomiast, że wkładu komandytariusza nie mogą stanowić udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością ani akcje w spółce akcyjnej, jeżeli jest on wspólnikiem tych spółek, a spółki te są jednocześnie komplementariuszami w spółce komandytowej.

Z analizy przytoczonych wyżej przepisów wynika, że wszyscy wspólnicy spółki komandytowej muszą zobowiązać się do wniesienia wkładów. Należy więc jednoznacznie stwierdzić, że niedopuszczalna będzie tzw. "bezwkładowa" spółka komandytowa. Zakaz istnienia de lege lata bezwkładowych spółek osobowych wynika przede wszystkim z treści art. 3 kodeksu spółek handlowych. Jednak w odniesieniu do spółki komandytowej zasada ta ulega dodatkowemu wzmocnieniu za sprawą art. 108 § 2 kodeksu spółek handlowych, który stanowi wyraźnie, że postanowienie wspólników zwalniające komandytariusza z obowiązku wniesienia wkładu jest nieważne. W tym miejscu pojawia się pytanie, czy dopuszczalne będzie zatem zwolnienie komplementariusza z obowiązku wniesienia wkładu. Wnioskując a contario z treści art. 108 § 2 kodeksu spółek handlowych, należy dopuścić taką możliwość, pod warunkiem jednak, że zwolnienie od wniesienia wkładów dotyczy tylko niektórych wspólników. Takie stanowisko spotkać można również w doktrynie (por. np. J. Jacyszyn, "Wzory dokumentów spółek prawa handlowego", Bielsko Biała 1999, s. 100; J. Naworski w: J. Naworski, K. Strzelczyk, T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz, "Komentarz do Kodeksu spółek handlowych. Spółki osobowe", Warszawa 2001, s. 265).

W razie, gdy wspólnicy nie zamieszczą w umowie spółki stosownych zapisów, które będą określać wartość wniesionych przez nich wkładów, to w myśl ogólnej zasady wynikającej z treści art. 48 § 1 w zw. z art. 103 kodeksu spółek handlowych przyjmuje się, że ich wkłady są równe.

Zobacz wyjaśnienia:

- Obniżenie sumy komandytowej

- Suma komandytowa

 

Autor: Norbert Kraj