niedziela, 11 lipca 2010

Udział komandytariusza w zyskach i stratach

Zakładanie, przekształcanie, rejestracja spółek

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie

z dnia 14 kwietnia 2009 r.

III SA/Wa 3103/2008

Wniesienie udziałów w spółce mającej osobowość prawną i akcji spółki akcyjnej jako wkładu niepieniężnego do spółki osobowej nie pociąga za sobą otrzymania przez osobę dokonującą aportu odpłatności. Nie wiąże się z nim także otrzymanie od spółki osobowej czegokolwiek w zamian, w przeciwieństwie do sytuacji aportów do spółek mających osobowość prawną lub do spółdzielni. (...) Osoba wnosząca taki wkład w postaci akcji i udziałów w spółce akcyjnej i spółce z o.o. przenosi ich własność, ale nie otrzymuje za nie zapłaty, jedynie "przekształca" je na wkład, którym uczestniczy w spółce osobowej, wartość wnoszonych akcji i udziałów staje się wartością wkładu w spółce osobowej, według którego uczestniczy on między innymi w zyskach i stratach tej spółki (por. art. 123 § 1 i § 3 k.s.h.).



Zakładanie, przekształcanie, rejestracja spółek

Komplementariusz i komandytariusz w spółce komandytowej

Spółka komandytowa jest typem spółki, w której występują obowiązkowo dwa rodzaje wspólników, to jest: komplementariusze oraz komandytariusze (art. 102 kodeksu spółek handlowych). Tak więc spółkę komandytową zawiązać mogą co najmniej dwaj wspólnicy (na temat możliwości bycia wspólnikiem zobacz wyjaśnienie: Wspólnicy spółki komandytowej), z których jeden będzie komplementariuszem, a drugi komandytariuszem. Nie jest natomiast dopuszczalne łączenie funkcji komplementariusza i komandytariusza w jednej i tej samej spółce komandytowej. Ta sama osoba nie może zatem w tej samej spółce komandytowej być wspólnikiem komandytariuszem oraz komplementariuszem. Różnice pomiędzy wspólnikiem komplementariuszem, a wspólnikiem komandytariuszem dotyczą w szczególności uprawnień w zakresie prowadzenia spraw spółki oraz jej reprezentacji oraz odpowiedzialności za zobowiązania spółki. Różnice te wynikają z posiadania przez tych wspólników odmiennego statusu prawnego w spółce komandytowej.

I tak wspólnik komplementariusz jest co do zasady uprawniony do reprezentacji spółki komandytowej oraz prowadzenia jej spraw (art. 117 kodeksu spółek handlowych). Komplementariusz jest zobowiązany do wniesienia do spółki wkładu oraz uczestniczy w zysku spółki komandytowej (art. 111 i art. 123 kodeksu spółek handlowych). Komplementariusz odpowiada za zobowiązania spółki komandytowej względem jej wierzycieli osobiście, to znaczy całym swoim majątkiem, bez ograniczenia oraz solidarnie z pozostałymi wspólnikami. Komplementariusz jest zatem wspólnikiem co do zasady kierującym i zarządzającym spółką komandytową i ponoszącym z tej racji nieograniczoną odpowiedzialność względem wierzycieli spółki, zobowiązany jest do wniesienia do spółki ustalonego wkładu oraz jest uprawniony do uczestniczenia w zysku spółki komandytowej.

Komandytariusz natomiast może reprezentować spółkę komandytową jedynie jako pełnomocnik (art. 118 § 1 kodeksu spółek handlowych), to jest na podstawie i w granicach udzielonego mu przez spółkę komandytową pełnomocnictwa lub też jako prokurent spółki, jeżeli zostanie mu udzielona prokura (zobacz wyjaśnienie: Znaczenie i zakres przedmiotowy prokury). Komandytariusz nie jest natomiast wspólnikiem uprawnionym z mocy ustawy do reprezentacji spółki komandytowej. Prawo i obowiązek do prowadzenia spraw spółki komandytowej przez komandytariusza może powstać dopiero wtedy, gdy zostanie to wyraźnie postanowione w umowie spółki komandytowej. W braku odpowiednich postanowień w umowie spółki, komandytariusz nie ma zatem prawa do prowadzenia spraw spółki komandytowej.

Komandytariusz ma natomiast prawo do otrzymywania informacji o stanie spółki i prowadzonych przez nią interesach, którego nie można wyłączyć przez odpowiednie postanowienia umowy spółki (art. 120 § 1 kodeksu spółek handlowych). O ile wspólnicy, a zatem również komandytariusz lub komandytariusze, w umowie spółki nie postanowią inaczej, sprawy wykraczające poza zakres zwykłych czynności spółki nie mogą być podjęte bez zgody komandytariusza.

Komandytariusz jest zobowiązany do wniesienia do spółki wkładu oraz uczestniczy w zysku spółki komandytowej (zobacz wyjaśnienie: Wniesienie wkładu przez komandytariusza).

Inny jest także zakres odpowiedzialności komandytariusza za zobowiązania spółki komandytowej. Komandytariusz odpowiada za zobowiązania spółki co prawda osobiście, to jest całym swoim majątkiem i solidarnie z pozostałymi wspólnikami, lecz odpowiedzialność ta jest ograniczona do wysokości sumy komandytowej (zobacz wyjaśnienie: Odpowiedzialność komandytariusza za zobowiązania spółki komandytowej).

Komandytariusz jest zatem wspólnikiem, który co do zasady nie kieruje i nie zarządza spółką i z tego tytułu ponosi ograniczoną odpowiedzialność za jej zobowiązania, mającym jednak prawo do kontroli i nadzoru nad jej działalnością. Podobnie natomiast jak komplementariusz jest zobowiązany do wniesienia do spółki ustalonego wkładu oraz jest uprawniony do uczestniczenia w jej zysku.


 

Autor: Bartłomiej Stoiński


 

Zakładanie, przekształcanie, rejestracja spółek

Partycypowanie w stratach spółki komandytowej

Zasady uczestniczenia wspólników spółki komandytowej w stratach reguluje w odniesieniu do komplementariuszy art. 51 w zw. z art. 103 kodeksu spółek handlowych, a w stosunku do komandytariuszy art. 123 § 3 kodeksu spółek handlowych. Należy podkreślić, że sposób partycypowania komplementariuszy i komandytariuszy w stratach, podobnie jak ich udział w zyskach (zobacz wyjaśnienie: Prawo do zysku w spółce komandytowej), został uregulowany w kodeksie według odmiennych zasad:

1) W odniesieniu do komplementariuszy kodeks przyjmuje w art. 51 § 1 ogólną zasadę równego udziału w stratach tych wspólników. Jednocześnie ustawa stanowi, że w przypadku, gdy w umowie spółki określono tylko udział komplementariusza w zysku, pomijając jego udział w stratach, to wówczas wspólnik partycypuje w stratach stosownie do swego udziału w zyskach (art. 51 § 2). Należy jednak pamiętać, że przyjęta w przywołanym przepisie reguła określająca udział wspólnika w stratach ma jedynie charakter interpretacyjny. Paragraf 2 nie jest bowiem przepisem dyspozytywnym, a właśnie przepisem interpretacyjnym, co potwierdza posłużenie się przez ustawodawcę w jego treści zapisem "w razie wątpliwości", dlatego postanowienia umowy spółki należy interpretować osobno co do każdego wspólnika, i dlatego wniosek, który pozwala przyjmować komentowany przepis będzie słuszny tylko wówczas, gdy z umowy spółki nie będzie wynikać, że jej milczenie w zakresie udziału w stratach konkretnego wspólnika oznacza, że został on wyłączony od uczestnictwa w stratach spółki (T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz w: J. Naworski, K. Strzelczyk, T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz, "Komentarz do Kodeksu spółek handlowych. Spółki osobowe", Warszawa 2001, s. 167).

2) W przypadku komandytariuszy - granicę ich udziału w stratach stanowi wysokość umówionego wkładu, tj. wkładu, do którego wniesienia do spółki komandytariusz zobowiązał się w umowie (zobacz wyjaśnienie: Wniesienie wkładu przez komandytariusza). Art. 123 § 3 kodeksu spółek handlowych, który wprowadza taką zasadę, jest podobnie jak przytoczony wyżej art. 51 § 2 kodeksu spółek handlowych, przepisem interpretacyjnym, i co wynika wprost z jego treści znajduje zastosowanie jedynie "w razie wątpliwości", np. gdy nie określono w umowie spółki w sposób wyraźny stopnia uczestnictwa komandytariusza w stratach.

Przepisy regulujące zasady partycypowania wspólników spółki komandytowej w stratach, podobnie jak regulacje odnoszące się do podziału zysku, nie mają charakteru norm ius cogens, tzn. nie są bezwzględnie obowiązujące. Wspólnicy mogą zatem przyjąć w umowie inne zasady rozdziału strat w spółce i postanowić np., że wszyscy wspólnicy (a więc także komandytariusze) uczestniczą w stratach w równym stopniu. Umowa spółki może także zwolnić wspólnika od udziału w stratach (art. 51 § 3 kodeksu spółek handlowych). Należy jednak odrzucić stanowczo możliwość zwolnienia wszystkich wspólników od partycypowania w stratach. Jeżeli więc np. komandytariusz zostanie zwolniony całkowicie od udziału w stratach, to wówczas w stratach muszą uczestniczyć inni wspólnicy (por. A. Kidyba, "Prawo handlowe, Tom II - Spółka komandytowa", Warszawa 2001, s. II/F/110).    


 

Autor: Norbert Kraj


 

Zakładanie, przekształcanie, rejestracja spółek

Prawo do zysku w spółce komandytowej

Prawo do udziału w zyskach spółki stanowi jedno z najważniejszych praw majątkowych wspólników spółki komandytowej. W poprzednim stanie prawnym kodeks handlowy wymagał określenia w umowie spółki sposobu podziału zysku i strat (art. 156 § 1). Kodeks spółek handlowych nie recypował jednak powałanego przepisu, a zatem umowa spółki komandytowej nie musi obecnie określać sposobu podziału zysku (i strat). Znajdują wówczas odpowiednie zastosowanie przepisy kodeksu spółek handlowych. Należy podkreślić, że udział  w zyskach wspólników spółki komandytowej (komplementariuszy i komandytariuszy) został uregulowany w ustawie odmiennie:

1) kompelmentariusz - zgodnie z postanowieniem art. 51 § 1 (w zw. z art. 103 kodeksu spółek handlowych) ma prawo do równego udziału w zyskach bez względu na rodzaj i wartość wniesionego do spółki wkładu.

2) Komandytariusz - uczestnicy natomiast w zysku spółki proporcjonalnie do wkładu rzeczywiście wniesionego do spółki (art. 123 § 1 kodeksu spółek handlowych).

Z analizy przywołanego przepisu wynika zatem, że zakres partycypowania komandytariusza w zyskach spółki - w odróżnieniu od komlementariusza -wiąże się ściśle z wkładem, który komandytariusz efektywnie wniósł do spółki (zobacz wyjaśnienie: Wniesienie wkładu przez komandytariusza). Należy pamiętać, że chodzi w tym przypadku o wkład rzeczywiście wniesiony do spółki, który niekoniecznie musi pokrywać się z tzw. wkładem umówionym, tj. tym, który komandytariusz zobowiązał się wnieść do spółki w umowie. Nic bowiem nie stoi na przeszkodzie, aby komadytariusz wniósł do spółki wkład wyższy, niż wkład umówiony. Zwiększy to wówczas jego udział w zysku, ponieważ punkt odniesienia przy wypłacie zysku stanowi właśnie wartość wkładu rzeczywiście wniesionego przez komandytariusza do spółki. W interesie komandytariusza, który jest zainteresowany jak najwyższym udziałem w zysku, powinno być zatem dążenie do wniesienia do spółki jak najwyższego wkładu. W sytuacji natomiast, gdy komandytariusz nie wniesie do spółki w całości umówionego wkładu - spółce będzie przysługiwało roszczenie o brakującą część. Z roszczeniem takim będą mogli wystąpić przeciwko komandytariuszowi także pozostali wspólnicy (zobacz wyjaśnienie: Prawa i obowiązki wspólników). Ponadto w takim przypadku, jeżeli udział komandytariusza w zysku spółki określono na poziomie, np. 50%, a wniósł on rzeczywiście do spółki wkład odpowiadający tylko np. 75% wkładów umówionych, to jego udział w zysku nie będzie wynosił 50% (określone w umowie), ale 75% tego, co by na niego przypadło (bliżej na ten temat zob. A.Kidyba w : "Prawo handlowe, Tom III - Spółka komandytowa", Warszawa 2001, s. II/F/109).

Przytoczone wyżej regulacje kodeksu spółek handlowych dotyczące zasad partycypowania przez wspólników spółki komandytowej w zyskach mają charakter dyspozytywny. Oznacza to, że umowa spółki może odmiennie regulować te kwestie. Dotyczy to zarówno komlementariuszy, jak i komandytariuszy. Komandytariusz może więc np. uczestniczyć w zysku na podobnych zasadach jak komplementariusz, tzn. jego udział w zysku nie musi być zależny od rzeczywiście wniesionego do spółki wkładu. Możliwe jest takie przyjęcie odwrotnej reguły, tzn. że komplementariusz uczestniczy w zysku proporcjonalnie do wartości rzeczywiście wniesionego do spółki wkładu. Nie można natomiast zamieścić w umowie zapisu, który całkowicie wyłączałby (pozbawiał) wspólnika prawa do zysk. Zapis taki wykraczałby bowiem poza granice swobody umów (zob. J. Naworski w: J. Naworski, K. Strzelczyk, T. Sięmiątkowski, R. Potrzeszcz, "Komentarz do Kodeksu spółek handlowych. Spółki osobowe", Warszawa 2001, s.321). W literaturze dopuszcza się jedynie możliwość ograniczenia udziału wspólnika w zyskach (zob. W. Pyzioł, J. Weiss, "Kodeks Handlowy". Komentarz pod red. K. Kruczalaka, Warszawa 1999, s. 157 - 158).

Wspólnik może żądać podziału i wypłaty całości zysku z końcem każdego roku obrotowego (art. 52 § 1 w zw. z art. 103 kodeksu spółek handlowych). Należy jednak zaznaczyć, że żądanie podziału zysku skierowane do spółki, nie jest równoznaczne z roszczeniem o wypłatę. Roszczenie o wypłatę zysku przysługuje wówczas, gdy jest on wypracowany, a nie przeznaczono go na inne cele (A. Kidyba w: "Prawo handlowe, Tom II - Spółka komandytowa", Warszawa 2001, s. II/F/108). Jeżeli zysku nie przeznaczono na inne cele (albo wspólnik nie zgadza się na przeznaczenie zysku na inne cele niż do podziału), spółka powinna wypłacić wspólnikowi przypadający na niego zysk, z zastrzeżeniem postanowień art. 52 § 2 oraz art. 123 § 2 kodeksu spółek handlowych. Pierwszy z przywołanych przepisów dotyczy komplementariusza i stanowi, że w przypadku, gdy na skutek poniesionej przez spółkę straty udział kapitałowy tego wspólnika został uszczuplony, zysk przeznacza się w pierwszej kolejności na uzupełnienie udziału komplementariusza. Natomiast w przypadku komandytariusza zysk, który przypada mu za dany rok obrotowy przeznaczony jest w pierwszej kolejności na uzupełnienie jego wkładu rzeczywiście wniesionego do spółki do wartości wkładu umówionego.

Zobacz wyjaśnienie:

- Stosunki wewnętrzne spółki komandytowej


 

Autor: Norbert Kraj


 

Zakładanie, przekształcanie, rejestracja spółek

Wniesienie wkładu przez komandytariusza

Jednym z obowiązków każdego wspólnika spółki komandytowej, w tym komandytariusza jest obowiązek wniesienia wkładu do spółki (art. 112 § 1 kodeksu spółek handlowych). Co więcej zgodnie z treścią art. 108 § 2 kodeksu spółek handlowych, postanowienie wspólników zwalniające komandytariusza z obowiązku wniesienia wkładu jest nieważne. Obowiązek wniesienia wkładu przez komandytariusza jest obowiązkiem bezwzględnym, z którego komandytariusz nie może zostać zwolniony przez wspólników. Ponadto podkreślenia wymaga fakt, iż komandytariusz jest zobowiązany do rzeczywistego wniesienia wkładu do spółki, co oznacza, że do wykonania tego obowiązku nie wystarczy jedynie zamieszczenie w umowie spółki zobowiązania komandytariusza do wniesienia wkładu. W przypadku, gdy komandytariusz pomimo stosownego zobowiązania nie wniesie rzeczywiście w całości lub częściowo umówionego wkładu, pozostali wspólnicy, jak i sama spółka komandytowa, może na drodze sądowej dochodzić od komandytariusza wykonania obowiązku do wniesienia umówionego wkładu.

Wkład wnoszony przez komandytariusza i jego wartość muszą zostać określone przez wspólników już w umowie spółki komandytowej. W umowie takiej wspólnicy mogą ponadto szczegółowo określić sposób i termin wniesienia wkładu do spółki komandytowej, np. termin zawarcia umowy, na mocy której na spółkę zostanie przeniesione prawo własności samochodu, stanowiącego własność komandytariusza, a wnoszonego jako wkład do spółki komandytowej. Przedmiot wkładu komandytariusza do spółki oraz informacja o tym, w jakiej części wkład został wniesiony przez komandytariusza, jak również zwroty wkładu podlegają wpisowi do rejestru przedsiębiorców (art. 38 pkt 6 lit. e ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r.  o Krajowym Rejestrze Sądowym, t.jedn.: Dz. U. 2007 r. Nr 168 poz. 1186). Informacje te mają istotne znaczenie, gdyż wraz z wysokością zarejestrowanej sumy komandytowej informują o zakresie odpowiedzialności danego komandytariusza za zobowiązania spółki komandytowej (zobacz wyjaśnienie: Odpowiedzialność komandytariusza za zobowiązania spółki komandytowej).

Wkłady można podzielić na pieniężne i niepieniężne (zobacz także wyjaśnienie: Majątek spółki komandytowej). Wkładem pieniężnym jest określona suma pieniężna. Oczywiście wkład pieniężny winien być wyrażony w złotych polskich. Wniesienie wkładu następuje przez przekazanie spółce w ustalony sposób sumy pieniężnej odpowiadającej wysokości ustalonego wkładu. Przedmiotem wkładu niepieniężnego mogą być przede wszystkim: nieruchomości (prawo własności nieruchomości) lub też rzeczy ruchome (prawo własności tych rzeczy), na przykład samochód, komputer itp. Przedmiotem wkładu do spółki może być przeniesienie lub też ustanowienie na rzecz spółki innego niż własność prawa, na przykład przeniesienie na spółkę wierzytelności przysługującej wspólnikowi w stosunku do osoby trzeciej, przeniesienie na spółkę prawa z patentu przysługującego wspólnikowi, ustanowienie na rzecz spółki ograniczonego prawa rzeczowego, na przykład prawa użytkowania nieruchomości. Przedmiotem wkładu do spółki może być wreszcie zobowiązanie wspólnika do świadczenia na rzecz spółki określonych usług lub wykonywania określonej pracy, na przykład świadczenie przez komandytariusza będącego księgowym usług księgowych na rzecz danej spółki komandytowej.

W przypadku, gdy mamy do czynienia z wkładem niepieniężnym istotnym jest jego wycena, to jest ustalenie wartości wkładu. Przepisy kodeksu spółek handlowych nie nakładają na wspólników jakichkolwiek szczególnych obowiązków w tym zakresie. W szczególności przedmiot wkładu nie musi podlegać wycenie przez biegłego rewidenta, jak to ma miejsce w przypadku wkładów niepieniężnych do spółki akcyjnej. Wspólnicy mogą sami dokonać ustalenia wartości wkładów niepieniężnych (oczywiście mogą również powierzyć wykonanie takiej wyceny specjaliście z danej dziedziny). Wartość wkładów musi zostać podana w umowie spółki, wycena zostać musi dokonana najpóźniej w momencie zawierania umowy spółki. Wspólnicy winni możliwie dokładnie ustalić rzeczywistą wartość wkładów wnoszonych do spółki i taką wartość wskazać w umowie spółki.

Zobacz również wyjaśnienie:

- Stosunki wewnętrzne spółki komandytowej


 

Autor: Bartłomiej Stoiński

0 komentarze:

Prześlij komentarz