niedziela, 11 lipca 2010

Udział komandytariusza w zyskach i stratach

Zakładanie, przekształcanie, rejestracja spółek

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie

z dnia 14 kwietnia 2009 r.

III SA/Wa 3103/2008

Wniesienie udziałów w spółce mającej osobowość prawną i akcji spółki akcyjnej jako wkładu niepieniężnego do spółki osobowej nie pociąga za sobą otrzymania przez osobę dokonującą aportu odpłatności. Nie wiąże się z nim także otrzymanie od spółki osobowej czegokolwiek w zamian, w przeciwieństwie do sytuacji aportów do spółek mających osobowość prawną lub do spółdzielni. (...) Osoba wnosząca taki wkład w postaci akcji i udziałów w spółce akcyjnej i spółce z o.o. przenosi ich własność, ale nie otrzymuje za nie zapłaty, jedynie "przekształca" je na wkład, którym uczestniczy w spółce osobowej, wartość wnoszonych akcji i udziałów staje się wartością wkładu w spółce osobowej, według którego uczestniczy on między innymi w zyskach i stratach tej spółki (por. art. 123 § 1 i § 3 k.s.h.).



Zakładanie, przekształcanie, rejestracja spółek

Komplementariusz i komandytariusz w spółce komandytowej

Spółka komandytowa jest typem spółki, w której występują obowiązkowo dwa rodzaje wspólników, to jest: komplementariusze oraz komandytariusze (art. 102 kodeksu spółek handlowych). Tak więc spółkę komandytową zawiązać mogą co najmniej dwaj wspólnicy (na temat możliwości bycia wspólnikiem zobacz wyjaśnienie: Wspólnicy spółki komandytowej), z których jeden będzie komplementariuszem, a drugi komandytariuszem. Nie jest natomiast dopuszczalne łączenie funkcji komplementariusza i komandytariusza w jednej i tej samej spółce komandytowej. Ta sama osoba nie może zatem w tej samej spółce komandytowej być wspólnikiem komandytariuszem oraz komplementariuszem. Różnice pomiędzy wspólnikiem komplementariuszem, a wspólnikiem komandytariuszem dotyczą w szczególności uprawnień w zakresie prowadzenia spraw spółki oraz jej reprezentacji oraz odpowiedzialności za zobowiązania spółki. Różnice te wynikają z posiadania przez tych wspólników odmiennego statusu prawnego w spółce komandytowej.

I tak wspólnik komplementariusz jest co do zasady uprawniony do reprezentacji spółki komandytowej oraz prowadzenia jej spraw (art. 117 kodeksu spółek handlowych). Komplementariusz jest zobowiązany do wniesienia do spółki wkładu oraz uczestniczy w zysku spółki komandytowej (art. 111 i art. 123 kodeksu spółek handlowych). Komplementariusz odpowiada za zobowiązania spółki komandytowej względem jej wierzycieli osobiście, to znaczy całym swoim majątkiem, bez ograniczenia oraz solidarnie z pozostałymi wspólnikami. Komplementariusz jest zatem wspólnikiem co do zasady kierującym i zarządzającym spółką komandytową i ponoszącym z tej racji nieograniczoną odpowiedzialność względem wierzycieli spółki, zobowiązany jest do wniesienia do spółki ustalonego wkładu oraz jest uprawniony do uczestniczenia w zysku spółki komandytowej.

Komandytariusz natomiast może reprezentować spółkę komandytową jedynie jako pełnomocnik (art. 118 § 1 kodeksu spółek handlowych), to jest na podstawie i w granicach udzielonego mu przez spółkę komandytową pełnomocnictwa lub też jako prokurent spółki, jeżeli zostanie mu udzielona prokura (zobacz wyjaśnienie: Znaczenie i zakres przedmiotowy prokury). Komandytariusz nie jest natomiast wspólnikiem uprawnionym z mocy ustawy do reprezentacji spółki komandytowej. Prawo i obowiązek do prowadzenia spraw spółki komandytowej przez komandytariusza może powstać dopiero wtedy, gdy zostanie to wyraźnie postanowione w umowie spółki komandytowej. W braku odpowiednich postanowień w umowie spółki, komandytariusz nie ma zatem prawa do prowadzenia spraw spółki komandytowej.

Komandytariusz ma natomiast prawo do otrzymywania informacji o stanie spółki i prowadzonych przez nią interesach, którego nie można wyłączyć przez odpowiednie postanowienia umowy spółki (art. 120 § 1 kodeksu spółek handlowych). O ile wspólnicy, a zatem również komandytariusz lub komandytariusze, w umowie spółki nie postanowią inaczej, sprawy wykraczające poza zakres zwykłych czynności spółki nie mogą być podjęte bez zgody komandytariusza.

Komandytariusz jest zobowiązany do wniesienia do spółki wkładu oraz uczestniczy w zysku spółki komandytowej (zobacz wyjaśnienie: Wniesienie wkładu przez komandytariusza).

Inny jest także zakres odpowiedzialności komandytariusza za zobowiązania spółki komandytowej. Komandytariusz odpowiada za zobowiązania spółki co prawda osobiście, to jest całym swoim majątkiem i solidarnie z pozostałymi wspólnikami, lecz odpowiedzialność ta jest ograniczona do wysokości sumy komandytowej (zobacz wyjaśnienie: Odpowiedzialność komandytariusza za zobowiązania spółki komandytowej).

Komandytariusz jest zatem wspólnikiem, który co do zasady nie kieruje i nie zarządza spółką i z tego tytułu ponosi ograniczoną odpowiedzialność za jej zobowiązania, mającym jednak prawo do kontroli i nadzoru nad jej działalnością. Podobnie natomiast jak komplementariusz jest zobowiązany do wniesienia do spółki ustalonego wkładu oraz jest uprawniony do uczestniczenia w jej zysku.


 

Autor: Bartłomiej Stoiński


 

Zakładanie, przekształcanie, rejestracja spółek

Partycypowanie w stratach spółki komandytowej

Zasady uczestniczenia wspólników spółki komandytowej w stratach reguluje w odniesieniu do komplementariuszy art. 51 w zw. z art. 103 kodeksu spółek handlowych, a w stosunku do komandytariuszy art. 123 § 3 kodeksu spółek handlowych. Należy podkreślić, że sposób partycypowania komplementariuszy i komandytariuszy w stratach, podobnie jak ich udział w zyskach (zobacz wyjaśnienie: Prawo do zysku w spółce komandytowej), został uregulowany w kodeksie według odmiennych zasad:

1) W odniesieniu do komplementariuszy kodeks przyjmuje w art. 51 § 1 ogólną zasadę równego udziału w stratach tych wspólników. Jednocześnie ustawa stanowi, że w przypadku, gdy w umowie spółki określono tylko udział komplementariusza w zysku, pomijając jego udział w stratach, to wówczas wspólnik partycypuje w stratach stosownie do swego udziału w zyskach (art. 51 § 2). Należy jednak pamiętać, że przyjęta w przywołanym przepisie reguła określająca udział wspólnika w stratach ma jedynie charakter interpretacyjny. Paragraf 2 nie jest bowiem przepisem dyspozytywnym, a właśnie przepisem interpretacyjnym, co potwierdza posłużenie się przez ustawodawcę w jego treści zapisem "w razie wątpliwości", dlatego postanowienia umowy spółki należy interpretować osobno co do każdego wspólnika, i dlatego wniosek, który pozwala przyjmować komentowany przepis będzie słuszny tylko wówczas, gdy z umowy spółki nie będzie wynikać, że jej milczenie w zakresie udziału w stratach konkretnego wspólnika oznacza, że został on wyłączony od uczestnictwa w stratach spółki (T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz w: J. Naworski, K. Strzelczyk, T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz, "Komentarz do Kodeksu spółek handlowych. Spółki osobowe", Warszawa 2001, s. 167).

2) W przypadku komandytariuszy - granicę ich udziału w stratach stanowi wysokość umówionego wkładu, tj. wkładu, do którego wniesienia do spółki komandytariusz zobowiązał się w umowie (zobacz wyjaśnienie: Wniesienie wkładu przez komandytariusza). Art. 123 § 3 kodeksu spółek handlowych, który wprowadza taką zasadę, jest podobnie jak przytoczony wyżej art. 51 § 2 kodeksu spółek handlowych, przepisem interpretacyjnym, i co wynika wprost z jego treści znajduje zastosowanie jedynie "w razie wątpliwości", np. gdy nie określono w umowie spółki w sposób wyraźny stopnia uczestnictwa komandytariusza w stratach.

Przepisy regulujące zasady partycypowania wspólników spółki komandytowej w stratach, podobnie jak regulacje odnoszące się do podziału zysku, nie mają charakteru norm ius cogens, tzn. nie są bezwzględnie obowiązujące. Wspólnicy mogą zatem przyjąć w umowie inne zasady rozdziału strat w spółce i postanowić np., że wszyscy wspólnicy (a więc także komandytariusze) uczestniczą w stratach w równym stopniu. Umowa spółki może także zwolnić wspólnika od udziału w stratach (art. 51 § 3 kodeksu spółek handlowych). Należy jednak odrzucić stanowczo możliwość zwolnienia wszystkich wspólników od partycypowania w stratach. Jeżeli więc np. komandytariusz zostanie zwolniony całkowicie od udziału w stratach, to wówczas w stratach muszą uczestniczyć inni wspólnicy (por. A. Kidyba, "Prawo handlowe, Tom II - Spółka komandytowa", Warszawa 2001, s. II/F/110).    


 

Autor: Norbert Kraj


 

Zakładanie, przekształcanie, rejestracja spółek

Prawo do zysku w spółce komandytowej

Prawo do udziału w zyskach spółki stanowi jedno z najważniejszych praw majątkowych wspólników spółki komandytowej. W poprzednim stanie prawnym kodeks handlowy wymagał określenia w umowie spółki sposobu podziału zysku i strat (art. 156 § 1). Kodeks spółek handlowych nie recypował jednak powałanego przepisu, a zatem umowa spółki komandytowej nie musi obecnie określać sposobu podziału zysku (i strat). Znajdują wówczas odpowiednie zastosowanie przepisy kodeksu spółek handlowych. Należy podkreślić, że udział  w zyskach wspólników spółki komandytowej (komplementariuszy i komandytariuszy) został uregulowany w ustawie odmiennie:

1) kompelmentariusz - zgodnie z postanowieniem art. 51 § 1 (w zw. z art. 103 kodeksu spółek handlowych) ma prawo do równego udziału w zyskach bez względu na rodzaj i wartość wniesionego do spółki wkładu.

2) Komandytariusz - uczestnicy natomiast w zysku spółki proporcjonalnie do wkładu rzeczywiście wniesionego do spółki (art. 123 § 1 kodeksu spółek handlowych).

Z analizy przywołanego przepisu wynika zatem, że zakres partycypowania komandytariusza w zyskach spółki - w odróżnieniu od komlementariusza -wiąże się ściśle z wkładem, który komandytariusz efektywnie wniósł do spółki (zobacz wyjaśnienie: Wniesienie wkładu przez komandytariusza). Należy pamiętać, że chodzi w tym przypadku o wkład rzeczywiście wniesiony do spółki, który niekoniecznie musi pokrywać się z tzw. wkładem umówionym, tj. tym, który komandytariusz zobowiązał się wnieść do spółki w umowie. Nic bowiem nie stoi na przeszkodzie, aby komadytariusz wniósł do spółki wkład wyższy, niż wkład umówiony. Zwiększy to wówczas jego udział w zysku, ponieważ punkt odniesienia przy wypłacie zysku stanowi właśnie wartość wkładu rzeczywiście wniesionego przez komandytariusza do spółki. W interesie komandytariusza, który jest zainteresowany jak najwyższym udziałem w zysku, powinno być zatem dążenie do wniesienia do spółki jak najwyższego wkładu. W sytuacji natomiast, gdy komandytariusz nie wniesie do spółki w całości umówionego wkładu - spółce będzie przysługiwało roszczenie o brakującą część. Z roszczeniem takim będą mogli wystąpić przeciwko komandytariuszowi także pozostali wspólnicy (zobacz wyjaśnienie: Prawa i obowiązki wspólników). Ponadto w takim przypadku, jeżeli udział komandytariusza w zysku spółki określono na poziomie, np. 50%, a wniósł on rzeczywiście do spółki wkład odpowiadający tylko np. 75% wkładów umówionych, to jego udział w zysku nie będzie wynosił 50% (określone w umowie), ale 75% tego, co by na niego przypadło (bliżej na ten temat zob. A.Kidyba w : "Prawo handlowe, Tom III - Spółka komandytowa", Warszawa 2001, s. II/F/109).

Przytoczone wyżej regulacje kodeksu spółek handlowych dotyczące zasad partycypowania przez wspólników spółki komandytowej w zyskach mają charakter dyspozytywny. Oznacza to, że umowa spółki może odmiennie regulować te kwestie. Dotyczy to zarówno komlementariuszy, jak i komandytariuszy. Komandytariusz może więc np. uczestniczyć w zysku na podobnych zasadach jak komplementariusz, tzn. jego udział w zysku nie musi być zależny od rzeczywiście wniesionego do spółki wkładu. Możliwe jest takie przyjęcie odwrotnej reguły, tzn. że komplementariusz uczestniczy w zysku proporcjonalnie do wartości rzeczywiście wniesionego do spółki wkładu. Nie można natomiast zamieścić w umowie zapisu, który całkowicie wyłączałby (pozbawiał) wspólnika prawa do zysk. Zapis taki wykraczałby bowiem poza granice swobody umów (zob. J. Naworski w: J. Naworski, K. Strzelczyk, T. Sięmiątkowski, R. Potrzeszcz, "Komentarz do Kodeksu spółek handlowych. Spółki osobowe", Warszawa 2001, s.321). W literaturze dopuszcza się jedynie możliwość ograniczenia udziału wspólnika w zyskach (zob. W. Pyzioł, J. Weiss, "Kodeks Handlowy". Komentarz pod red. K. Kruczalaka, Warszawa 1999, s. 157 - 158).

Wspólnik może żądać podziału i wypłaty całości zysku z końcem każdego roku obrotowego (art. 52 § 1 w zw. z art. 103 kodeksu spółek handlowych). Należy jednak zaznaczyć, że żądanie podziału zysku skierowane do spółki, nie jest równoznaczne z roszczeniem o wypłatę. Roszczenie o wypłatę zysku przysługuje wówczas, gdy jest on wypracowany, a nie przeznaczono go na inne cele (A. Kidyba w: "Prawo handlowe, Tom II - Spółka komandytowa", Warszawa 2001, s. II/F/108). Jeżeli zysku nie przeznaczono na inne cele (albo wspólnik nie zgadza się na przeznaczenie zysku na inne cele niż do podziału), spółka powinna wypłacić wspólnikowi przypadający na niego zysk, z zastrzeżeniem postanowień art. 52 § 2 oraz art. 123 § 2 kodeksu spółek handlowych. Pierwszy z przywołanych przepisów dotyczy komplementariusza i stanowi, że w przypadku, gdy na skutek poniesionej przez spółkę straty udział kapitałowy tego wspólnika został uszczuplony, zysk przeznacza się w pierwszej kolejności na uzupełnienie udziału komplementariusza. Natomiast w przypadku komandytariusza zysk, który przypada mu za dany rok obrotowy przeznaczony jest w pierwszej kolejności na uzupełnienie jego wkładu rzeczywiście wniesionego do spółki do wartości wkładu umówionego.

Zobacz wyjaśnienie:

- Stosunki wewnętrzne spółki komandytowej


 

Autor: Norbert Kraj


 

Zakładanie, przekształcanie, rejestracja spółek

Wniesienie wkładu przez komandytariusza

Jednym z obowiązków każdego wspólnika spółki komandytowej, w tym komandytariusza jest obowiązek wniesienia wkładu do spółki (art. 112 § 1 kodeksu spółek handlowych). Co więcej zgodnie z treścią art. 108 § 2 kodeksu spółek handlowych, postanowienie wspólników zwalniające komandytariusza z obowiązku wniesienia wkładu jest nieważne. Obowiązek wniesienia wkładu przez komandytariusza jest obowiązkiem bezwzględnym, z którego komandytariusz nie może zostać zwolniony przez wspólników. Ponadto podkreślenia wymaga fakt, iż komandytariusz jest zobowiązany do rzeczywistego wniesienia wkładu do spółki, co oznacza, że do wykonania tego obowiązku nie wystarczy jedynie zamieszczenie w umowie spółki zobowiązania komandytariusza do wniesienia wkładu. W przypadku, gdy komandytariusz pomimo stosownego zobowiązania nie wniesie rzeczywiście w całości lub częściowo umówionego wkładu, pozostali wspólnicy, jak i sama spółka komandytowa, może na drodze sądowej dochodzić od komandytariusza wykonania obowiązku do wniesienia umówionego wkładu.

Wkład wnoszony przez komandytariusza i jego wartość muszą zostać określone przez wspólników już w umowie spółki komandytowej. W umowie takiej wspólnicy mogą ponadto szczegółowo określić sposób i termin wniesienia wkładu do spółki komandytowej, np. termin zawarcia umowy, na mocy której na spółkę zostanie przeniesione prawo własności samochodu, stanowiącego własność komandytariusza, a wnoszonego jako wkład do spółki komandytowej. Przedmiot wkładu komandytariusza do spółki oraz informacja o tym, w jakiej części wkład został wniesiony przez komandytariusza, jak również zwroty wkładu podlegają wpisowi do rejestru przedsiębiorców (art. 38 pkt 6 lit. e ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r.  o Krajowym Rejestrze Sądowym, t.jedn.: Dz. U. 2007 r. Nr 168 poz. 1186). Informacje te mają istotne znaczenie, gdyż wraz z wysokością zarejestrowanej sumy komandytowej informują o zakresie odpowiedzialności danego komandytariusza za zobowiązania spółki komandytowej (zobacz wyjaśnienie: Odpowiedzialność komandytariusza za zobowiązania spółki komandytowej).

Wkłady można podzielić na pieniężne i niepieniężne (zobacz także wyjaśnienie: Majątek spółki komandytowej). Wkładem pieniężnym jest określona suma pieniężna. Oczywiście wkład pieniężny winien być wyrażony w złotych polskich. Wniesienie wkładu następuje przez przekazanie spółce w ustalony sposób sumy pieniężnej odpowiadającej wysokości ustalonego wkładu. Przedmiotem wkładu niepieniężnego mogą być przede wszystkim: nieruchomości (prawo własności nieruchomości) lub też rzeczy ruchome (prawo własności tych rzeczy), na przykład samochód, komputer itp. Przedmiotem wkładu do spółki może być przeniesienie lub też ustanowienie na rzecz spółki innego niż własność prawa, na przykład przeniesienie na spółkę wierzytelności przysługującej wspólnikowi w stosunku do osoby trzeciej, przeniesienie na spółkę prawa z patentu przysługującego wspólnikowi, ustanowienie na rzecz spółki ograniczonego prawa rzeczowego, na przykład prawa użytkowania nieruchomości. Przedmiotem wkładu do spółki może być wreszcie zobowiązanie wspólnika do świadczenia na rzecz spółki określonych usług lub wykonywania określonej pracy, na przykład świadczenie przez komandytariusza będącego księgowym usług księgowych na rzecz danej spółki komandytowej.

W przypadku, gdy mamy do czynienia z wkładem niepieniężnym istotnym jest jego wycena, to jest ustalenie wartości wkładu. Przepisy kodeksu spółek handlowych nie nakładają na wspólników jakichkolwiek szczególnych obowiązków w tym zakresie. W szczególności przedmiot wkładu nie musi podlegać wycenie przez biegłego rewidenta, jak to ma miejsce w przypadku wkładów niepieniężnych do spółki akcyjnej. Wspólnicy mogą sami dokonać ustalenia wartości wkładów niepieniężnych (oczywiście mogą również powierzyć wykonanie takiej wyceny specjaliście z danej dziedziny). Wartość wkładów musi zostać podana w umowie spółki, wycena zostać musi dokonana najpóźniej w momencie zawierania umowy spółki. Wspólnicy winni możliwie dokładnie ustalić rzeczywistą wartość wkładów wnoszonych do spółki i taką wartość wskazać w umowie spółki.

Zobacz również wyjaśnienie:

- Stosunki wewnętrzne spółki komandytowej


 

Autor: Bartłomiej Stoiński

Sprzedaż udziału wspólnika

Zakładanie, przekształcanie, rejestracja spółek

Dopuszczalność zbycia ogółu praw i obowiązków wspólnika w spółce komandytowej na rzecz osoby trzeciej

Dopuszczalność zbycia ogółu praw i obowiązków wspólnika w spółce komandytowej na rzecz osoby trzeciej nie jest zasadniczo uregulowana w kodeksie spółek handlowych, za wyjątkiem art. 122 kodeksu spółek handlowych, który reguluje wpływ zbycia ogółu praw i obowiązków w spółce przez komandytariusza na prawo do prowadzenia spraw tej spółki przez komandytariusza (w kwestii prowadzenie prowadzenia praw w spółce zobacz wyjaśnienie: Stosunki wewnętrzne spółki komandytowej). Kodeks spółek handlowych dopuszcza jednakże w art. 10 zbywanie ogółu praw i obowiązków w spółkach osobowych, a zatem również w spółkach komandytowych, na rzecz osób trzecich. Podkreślenia wymaga dodatkowo fakt, iż w przypadku spółki komandytowej kodeks spółek handlowych nie różnicuje, za wyjątkiem art. 122, zasad zbywania ogółu praw i obowiązków komplementariusza od komandytariusza spółki.

Zasadniczo kodeks spółek handlowych uzależnia dopuszczalność zbycia ogółu praw i obowiązków w spółce komandytowej (tak przez komplementariusza, jak i komandytariusza) od spełnienia szeregu warunków. Po pierwsze zbycie takie jest dopuszczalne jedynie wtedy, gdy umowa spółki komandytowej tak stanowi. W przypadku zatem, gdy wspólnicy przewidują możliwość zbywania ogółu praw i obowiązków w spółce, powinni zamieścić odpowiednie postanowienie w umowie spółki komandytowej. W przeciwnym wypadku przed dokonaniem zbycia konieczne będzie dokonanie zmiany umowy spółki, które wymaga zachowania formy aktu notarialnego i wpisu do rejestru przedsiębiorców.

Po drugie, o ile umowa spółki nie stanowi inaczej, zbycie ogółu praw i obowiązków na inną osobę wymaga pisemnej zgody pozostałych wspólników. W przypadku zatem, gdy wspólnicy chcą odformalizować i ułatwić zbywanie ogółu praw i obowiązków w spółce komandytowej, mogą w umowie spółki wyłączyć obowiązek udzielania zgody wszystkich pozostałych wspólników na rzecz niektórych z nich, lub też wyłączyć taki obowiązek całkowicie, to jest ustalić, iż zbycie nie wymaga zgody pozostałych wspólników. Oczywiście takie rozwiązanie nie jest korzystne dla pozostałych wspólników, gdyż nie mają oni wpływu na fakt, kto będzie następcą zbywającego wspólnika w spółce. Możliwym jest również zaostrzenie wymogów co do zbywania ogółu praw i obowiązków w spółce poprzez przyjęcie, iż zbycie wymaga zgody wszystkich pozostałych wspólników, udzielonej nie w formie pisemnej, lecz w formie aktu notarialnego.

W kodeksie spółek handlowych brak jest jakichkolwiek przepisów dotyczących formy zbycia ogółu praw i obowiązków w spółce komandytowej. Stąd też do zbycia stosuje się ogólne przepisy kodeksu cywilnego, dotyczące formy czynności prawnej, jaką jest zbycie ogółu praw i obowiązków w spółce komandytowej. Należy jednak podkreślić, iż dokonanie zbycia ogółu praw i obowiązków na piśmie jest korzystne i godne polecenia bez względu na wartość zbywanych praw i obowiązków.

Na nabywcę przechodzą wszystkie prawa i obowiązki, które mają charakter przenoszalny, to jest mogą zostać w drodze czynności prawnej przeniesione na inną osobę. W przypadku zbywania praw i obowiązków przez komandytariusza na nabywcę nie przechodzi ponadto, stosownie do treści art. 122 kodeksu spółek handlowych, prawo do prowadzenia spraw spółki (jeżeli oczywiście przysługiwało ono zbywającemu komandytariuszowi). Ponieważ przepis ten nie ma charakteru bezwzględnego, wspólnicy mogą wyrazić zgodę, aby na nabywcę praw i obowiązków komandytariusza przeszło również prawo do prowadzenia spraw spółki.

W interesie wierzycieli spółki komandytowej art. 10 § 3 kodeksu spółek handlowych stanowi, iż w przypadku przeniesienia ogółu praw i obowiązków wspólnika na inną osobę, za zobowiązania występującego wspólnika związane z uczestnictwem w spółce osobowej i zobowiązania tej spółki osobowej odpowiadają solidarnie występujący wspólnik oraz wspólnik przystępujący do spółki. Powyższy przepis oznacza zatem dla wierzycieli spółki, iż w miejsce dotychczasowego wspólnika - dłużnika będą mieli dwóch dłużników (nowego i starego wspólnika), z których każdy odpowiada za całość zobowiązania (długu), wierzyciel może dochodzić całości od każdego z nich osobno (lub od obu łącznie lub w ustalonych przez siebie proporcjach), a wykonanie zobowiązania przez jednego z dłużników (starego lub nowego wspólnika) zwalnia drugiego względem wierzyciela (art. 366 § 1 kodeksu cywilnego). Zwrócić ponadto uwagę należy na to, iż zmiana wspólnika, tak komandytariusza, jak i komplementariusza wymaga zgłoszenia tego faktu sądowi rejestrowemu.

Zobacz wyjaśnienie:

- Sprzedaż udziału w spółce jawnej


 

Autor: Bartłomiej Stoiński

Zakaz konkurencji

Zakładanie, przekształcanie, rejestracja spółek

Na czym polega zakaz konkurencji?

Przepisy kodeksu spółek handlowych dotyczące spółki komandytowej zasadniczo nie regulują zakazu konkurencji obejmującego wspólników tej spółki. W tym zakresie stosuje się zatem do wspólników spółki komandytowej przepisy kodeksu spółek handlowych, dotyczące spółki jawnej (zobacz wyjaśnienie: Przepisy regulujące ustrój i organizację spółki komandytowej), to jest art. 56 i art. 57, z modyfikacją, o której mowa w art. 121 § 3 kodeksu spółek handlowych.

W spółce komandytowej zakaz konkurencji obejmuje w pierwszej kolejności wspólników - komplementariuszy. Natomiast w odniesieniu do komandytariuszy dotyczy on tych z nich, którzy posiadają prawo do reprezentacji spółki komandytowej, jako pełnomocnicy lub prokurenci spółki (zobacz wyjaśnienie: Reprezentacja spółki komandytowej) lub też którzy są uprawnieni do prowadzenia jej spraw (zobacz wyjaśnienie: Stosunki wewnętrzne spółki komandytowej).

Zgodnie z brzmieniem art. 56 § 2 kodeksu spółek handlowych, zakaz konkurencji oznacza, iż wspólnik nie może bez wyraźnej lub domniemanej zgody pozostałych wspólników spółki, zajmować się interesami konkurencyjnymi jako wspólnik spółki cywilnej, spółki jawnej, partner, komplementariusz lub członek organu spółki. Działalność konkurencyjna oznacza prowadzenie działalności gospodarczej tego samego rodzaju i na tym samym rynku. Przy ustaleniu czy mamy do czynienia z działalnością konkurencyjną chodzi zatem o stwierdzenie, czy zachodzi rzeczywisty stan konkurencji. W przypadku zatem, gdy wspólnik spółki komandytowej, która produkuje buty, jest również wspólnikiem innej spółki produkującej buty i obie spółki sprzedają tego samego rodzaju buty na tym samym rynku (np. na rynku południowej Polski), a zatem w sklepach mamy obok siebie buty obu tych firm, w takim wypadku mamy z pewnością do czynienia ze stanem rzeczywistej konkurencji. W przypadku natomiast, gdy co prawda obie spółki produkują buty, lecz jedna z nich buty letnie, a druga zimowe i jedna sprzedaje całość produkcji do Norwegii, a druga do Włoch, nie mamy do czynienia ze stanem rzeczywistej konkurencji, uzasadniającym dochodzenie roszczeń związanych z naruszeniem zakazu konkurencji.

Działalność konkurencyjna może być prowadzona przez wspólnika poprzez uczestniczenie jako wspólnik w innej spółce też jako członek organów innej spółki (to jest zarządu, rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej). Kodeks spółek handlowych traktuje wprost jako działalność konkurencyjną uczestniczenie jako wspólnik w spółce cywilnej, jawnej, jako partner w spółce partnerskiej oraz jako komplementariusz w spółce komandytowej. Zakaz konkurencji dotyczy również z mocy art. 121 § 3 kodeksu spółek handlowych komandytariusza, który jest uprawniony do prowadzenia spraw spółki lub jej reprezentacji. Co do uczestnictwa w innych spółkach handlowych (komandytowo-akcyjnej, spółce z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółce akcyjnej) obowiązywanie zakazu konkurencji jest zależne od tego, czy mamy do czynienia z czynnym uczestnictwem w takiej spółce, czy też z biernym. Uczestnictwo bierne (bez udziału w organach takiej spółki, bez prowadzenia jej spraw lub reprezentacji) nie jest objęte zakazem konkurencji, natomiast uczestnictwo czynne (udział w organach spółki, prowadzenie spraw spółki lub jej reprezentacja) jest objęte zakazem konkurencji.

Wspólnicy w umowie spółki są uprawnieni do modyfikowania zakresu zakazu konkurencji, jednakże nie mogą zupełnie usunąć takiego zakazu, gdy byłoby to sprzeczne z istotą spółki, jako związkowi osób powołanego dla wypełnienia określonego celu. Wyłączenie zakazu konkurencji może nastąpić w drodze wyraźnej zgody lub też zgody dorozumianej pozostałych wspólników. Wyraźna zgoda może zostać udzielona już w umowie spółki komandytowej lub też poza umową w drodze uchwały wspólników, podjętej zgodnie z postanowieniami umowy spółki. Domniemana zgoda wspólników ma miejsce wtedy, gdy wspólnicy wiedząc o prowadzeniu przez wspólnika działalności konkurencyjnej lub też o naruszaniu zakazu konkurencji nie wyrazili żadnego sprzeciwu co do takiego stanu rzeczy.

Naruszenie zakazu konkurencji przez wspólnika skutkuje, stosownie do treści art. 57 § 1 kodeksu spółek handlowych, powstaniem u każdego pozostałego wspólnika roszczenia w stosunku do wspólnika naruszającego zakaz konkurencji o wydanie spółce korzyści, jakie wspólnik naruszający zakaz konkurencji osiągnął na skutek dokonanych naruszeń, jak również naprawienia wyrządzonej spółce przez takiego wspólnika szkody. Ponieważ przepis ten jest względnie obowiązujący (może być modyfikowany), wspólnicy są uprawnieni do modyfikacji zakresu odpowiedzialności, a więc zarówno do jej złagodzenia jak i zaostrzenia. Oczywiście wspólnicy mogą żądać od wspólnika naruszającego zakaz konkurencji zaprzestania naruszania zakazu. Ponadto wspólnicy są uprawnieni do żądania ustąpienia wspólnika naruszającego zakaz konkurencji ze spółki.

Zobacz wyjaśnienie:

- Zakaz konkurencji w spółkach jawnych


 

Autor: Bartłomiej Stoiński

Prowadzenie spraw spółki komandytowej

Zakładanie, przekształcanie, rejestracja spółek

Orzeczenie Sądu Najwyższego - Izba Cywilna

z dnia 18 lutego 1938 r.

C. II. 2132/37

W spółkach komandytowych, które w czasie wejścia w życie(1) kodeksu handlowego już istniały w b. zaborze austrjackim, nie obowiązuje przepis art. 155 § 2 kh(2), według którego w sprawach, przekraczających zakres zwykłych czynności spółki, potrzebna jest zgoda komandytarjusza, lecz art. 158 ust. 9 austr. kod. handl., według którego komandytarjusz nie może się sprzeciwić czynnościom zawiadywania interesów spółki przez spólnika osobiście odpowiedzialnego.

Sędziowie: Stefko (przewodniczący), Baczyński, Hołowczak.

Z uzasadnienia

Według skargi kasacyjnej dowolne jest ustalenie Sądu Okręgowego, że art. 5 kontraktu spółki z daty Lwów dnia 10 lutego 1931 r. nie ograniczał osobiście odpowiedzialnego spólnika Benziona G. w sprawie wydzierżawienia przedsiębiorstwa spółki.

W artykule tym strony zawierające spółkę unormowały kwestję zawiadowstwa w ten sposób, że do przedsiębrania ważniejszej czynności prawnej, do zaciągania pożyczek, do znaczniejszych zakupów i sprzedaży, do udzielania kredytów ponad 1.000 zł itp. potrzebna jest zgoda Benziona G. i jednej z komandytarjuszek lub ich męża zaufania, który będzie ich pełnomocnikiem.

Uprawnienie Benziona G. do zastępstwa spółki było więc ograniczone na rzecz powódek jako komandytarjuszek, ale tylko w stosunku wewnętrznym, nie zaś wobec pozwanego i ograniczenie to nie zostało uwidocznione w rejestrze handlowym.

Ograniczenie to było zresztą niedopuszczalne. Spółka komandytowa, zawiązana w roku 1931, istniała w chwili wejścia w życie(1) kodeksu handlowego z dnia 27 czerwca 1934 r. i dlatego według art. XXXVII pkt 2 przep.(2) wpr. kod. handl. nie stosuje się do niej art. 155 § 2 kh(3), według którego w sprawach, przekraczających zakres zwykłych czynności spółki, potrzebna jest zgoda komandytarjusza. Zastosowanie ma przepis art. 158 ust. 9 austr. kh, według którego komandytarjusz nie może sprzeciwiać się przedsięwzięciu czynności, wchodzącej w zakres zawiadowstwa przez spólników osobiście odpowiedzialnych.

Wobec tego niesłusznie zarzucają powódki, że pozwany powinien był według art. 501 obecnie obowiązującego kodeksu handlowego dołożyć staranności sumiennego kupca i zbadać dokumenty, na podstawie których nastąpił wpis spółki do rejestru handlowego, tudzież że pozwany nie działał w dobrej wierze i dlatego nie może powołać się na zaufanie do rejestru handlowego.

Reprezentacja spółki komandytowej

Zakładanie, przekształcanie, rejestracja spółek

Komplementariusz i komandytariusz w spółce komandytowej

Spółka komandytowa jest typem spółki, w której występują obowiązkowo dwa rodzaje wspólników, to jest: komplementariusze oraz komandytariusze (art. 102 kodeksu spółek handlowych). Tak więc spółkę komandytową zawiązać mogą co najmniej dwaj wspólnicy (na temat możliwości bycia wspólnikiem zobacz wyjaśnienie: Wspólnicy spółki komandytowej), z których jeden będzie komplementariuszem, a drugi komandytariuszem. Nie jest natomiast dopuszczalne łączenie funkcji komplementariusza i komandytariusza w jednej i tej samej spółce komandytowej. Ta sama osoba nie może zatem w tej samej spółce komandytowej być wspólnikiem komandytariuszem oraz komplementariuszem. Różnice pomiędzy wspólnikiem komplementariuszem, a wspólnikiem komandytariuszem dotyczą w szczególności uprawnień w zakresie prowadzenia spraw spółki oraz jej reprezentacji oraz odpowiedzialności za zobowiązania spółki. Różnice te wynikają z posiadania przez tych wspólników odmiennego statusu prawnego w spółce komandytowej.

I tak wspólnik komplementariusz jest co do zasady uprawniony do reprezentacji spółki komandytowej oraz prowadzenia jej spraw (art. 117 kodeksu spółek handlowych). Komplementariusz jest zobowiązany do wniesienia do spółki wkładu oraz uczestniczy w zysku spółki komandytowej (art. 111 i art. 123 kodeksu spółek handlowych). Komplementariusz odpowiada za zobowiązania spółki komandytowej względem jej wierzycieli osobiście, to znaczy całym swoim majątkiem, bez ograniczenia oraz solidarnie z pozostałymi wspólnikami. Komplementariusz jest zatem wspólnikiem co do zasady kierującym i zarządzającym spółką komandytową i ponoszącym z tej racji nieograniczoną odpowiedzialność względem wierzycieli spółki, zobowiązany jest do wniesienia do spółki ustalonego wkładu oraz jest uprawniony do uczestniczenia w zysku spółki komandytowej.

Komandytariusz natomiast może reprezentować spółkę komandytową jedynie jako pełnomocnik (art. 118 § 1 kodeksu spółek handlowych), to jest na podstawie i w granicach udzielonego mu przez spółkę komandytową pełnomocnictwa lub też jako prokurent spółki, jeżeli zostanie mu udzielona prokura (zobacz wyjaśnienie: Znaczenie i zakres przedmiotowy prokury). Komandytariusz nie jest natomiast wspólnikiem uprawnionym z mocy ustawy do reprezentacji spółki komandytowej. Prawo i obowiązek do prowadzenia spraw spółki komandytowej przez komandytariusza może powstać dopiero wtedy, gdy zostanie to wyraźnie postanowione w umowie spółki komandytowej. W braku odpowiednich postanowień w umowie spółki, komandytariusz nie ma zatem prawa do prowadzenia spraw spółki komandytowej.

Komandytariusz ma natomiast prawo do otrzymywania informacji o stanie spółki i prowadzonych przez nią interesach, którego nie można wyłączyć przez odpowiednie postanowienia umowy spółki (art. 120 § 1 kodeksu spółek handlowych). O ile wspólnicy, a zatem również komandytariusz lub komandytariusze, w umowie spółki nie postanowią inaczej, sprawy wykraczające poza zakres zwykłych czynności spółki nie mogą być podjęte bez zgody komandytariusza.

Komandytariusz jest zobowiązany do wniesienia do spółki wkładu oraz uczestniczy w zysku spółki komandytowej (zobacz wyjaśnienie: Wniesienie wkładu przez komandytariusza).

Inny jest także zakres odpowiedzialności komandytariusza za zobowiązania spółki komandytowej. Komandytariusz odpowiada za zobowiązania spółki co prawda osobiście, to jest całym swoim majątkiem i solidarnie z pozostałymi wspólnikami, lecz odpowiedzialność ta jest ograniczona do wysokości sumy komandytowej (zobacz wyjaśnienie: Odpowiedzialność komandytariusza za zobowiązania spółki komandytowej).

Komandytariusz jest zatem wspólnikiem, który co do zasady nie kieruje i nie zarządza spółką i z tego tytułu ponosi ograniczoną odpowiedzialność za jej zobowiązania, mającym jednak prawo do kontroli i nadzoru nad jej działalnością. Podobnie natomiast jak komplementariusz jest zobowiązany do wniesienia do spółki ustalonego wkładu oraz jest uprawniony do uczestniczenia w jej zysku.


 

Autor: Bartłomiej Stoiński


 

Zakładanie, przekształcanie, rejestracja spółek

Reprezentacja spółki komandytowej

Przez reprezentację spółki komandytowej należy rozumieć prawo do składania oświadczeń woli i dokonywania czynności prawnych w imieniu spółki komandytowej i ze skutkiem dla niej. Jako przykład reprezentacji spółki podać można zawarcie w imieniu spółki umowy, na mocy której spółka nabywa samochód, czy też złożenie w imieniu spółki oświadczenia o wypowiedzeniu umowy najmu lokalu użytkowego, w którym spółka prowadzi swoją działalność.

Zgodnie z brzmieniem art. 117 kodeksu spółek handlowych spółkę komandytową reprezentują komplementariusze, których z mocy umowy spółki albo prawomocnego orzeczenia sądu nie pozbawiono prawa reprezentacji spółki. Natomiast stosownie do treści art. 118 § 1 kodeksu spółek handlowych komandytariusz może reprezentować spółkę jedynie jako pełnomocnik.

Z brzmienia powyższych przepisów wynika jasno, iż spółkę komandytową reprezentują co do zasady wyłącznie ci wspólnicy, którzy bez ograniczeń odpowiadają za jej zobowiązania, to jest komplementariusze (zobacz wyjaśnienie: Odpowiedzialność komandytariusza za zobowiązania spółki komandytowej). O ile umowa spółki nie stanowi inaczej prawo do reprezentacji spółki przysługuje każdemu komplementariuszowi spółki. Komplementariusz może również zostać pozbawiony prawa do reprezentowania spółki na mocy prawomocnego orzeczenia sądowego z ważnych powodów.

W przypadku, gdy w spółce jest jeden komplementariusz, ma on prawo do samodzielnej reprezentacji spółki komandytowej. Inaczej wygląda natomiast sytuacja, gdy w spółce jest więcej komplementariuszy niż jeden, nie wyłączonych od prawa reprezentacji na mocy umowy spółki lub też orzeczenia sądowego. Przepisy o spółce komandytowej nie wskazują sposobu reprezentacji w przypadku, gdy w spółce jest więcej niż jeden komplementariusz. Jednakże zgodnie z brzmieniem art. 29 § 1 kodeksu spółek handlowych, regulujących reprezentację spółki jawnej (zobacz wyjaśnienie: Przepisy regulujące ustrój i organizację spółki komandytowej), a który stosuje się również do spółki komandytowej na mocy art. 103 kodeksu spółek handlowych, spółkę reprezentuje każdy wspólnik. Powyższy przepis oznacza zatem, iż każdemu komplementariuszowi przysługuje prawo do samodzielnej reprezentacji spółki komandytowej.

Umowa spółki może modyfikować zasady reprezentacji spółki komandytowej, przyjęte przez kodeks spółek handlowych. Może w szczególności pozbawiać niektórych z komplementariuszy prawa do reprezentacji spółki, z tym jednakże zastrzeżeniem, iż w spółce musi pozostać co najmniej jeden komplementariusz uprawniony do reprezentacji spółki. Może również wprowadzić zasadę, iż prawo do reprezentacji spółki nie przysługuje każdemu komplementariuszowi osobno, lecz dwóm lub trzem łącznie, lub też jednemu komplementariuszowi łącznie z prokurentem spółki. Osoby uprawnione do reprezentacji spółki, sposób reprezentacji, jak również fakt, iż niektórzy z komplementariuszy zostali wyłączeni od reprezentacji spółki, podlegają zgłoszeniu do rejestru przedsiębiorców (art. 38 pkt 6 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (t.jedn.: Dz. U. 2007 r. Nr 168 poz. 1186).

Prawo do reprezentacji jest bardzo szerokie, gdyż obejmuje wszelkie czynności sądowe oraz pozasądowe, związane z działalnością danej spółki komandytowej. Co więcej prawa do reprezentowania spółki nie można ograniczyć ze skutkiem prawnym wobec osób trzecich. Oznacza to, iż jeżeli dany wspólnik - komplementariusz jest uprawniony do reprezentacji spółki, to zakres takiej reprezentacji jest nieograniczony, a wszelkie wprowadzone ograniczenia nie mają skutku prawnego wobec osób trzecich (np. wprowadzenie ograniczenia kwotowego dla czynności, które może dokonywać w imieniu spółki komplementariusz).

Prawo do reprezentacji spółki komandytowej nie przysługuje natomiast zasadniczo komandytariuszowi. Komandytariusz może bowiem reprezentować spółkę komandytową jedynie jako pełnomocnik. Pełnomocnictwo może być udzielone do oznaczonej czynności prawnej (np. do zawarcia w imieniu spółki określonej umowy), do czynności określonego rodzaju (np. do zawierania określonych rodzajowo umów w imieniu spółki), czy też jako pełnomocnictwo ogólne (do czynności zwykłego zarządu spółką). Istotnym jest, iż pełnomocnictwo winno być udzielone w takiej formie, w jakiej ma być dokonana czynność lub czynności, do jakich zostało udzielone (art. 99 § 1 kodeksu cywilnego). W przypadku zatem, gdy pełnomocnictwo ma zostać udzielone do zawarcia umowy sprzedaży nieruchomości, która musi być sporządzona w formie aktu notarialnego (art. 158 kodeksu cywilnego), pełnomocnictwo dla komandytariusza do zawarcia takiej umowy w imieniu spółki musi być również udzielone w formie aktu notarialnego. Komandytariusz może reprezentować spółkę również jako prokurent spółki. Prokura jest szczególnym rodzajem pełnomocnictwa handlowego o bardzo szerokim zakresie uprawnień i podlega wpisowi do rejestru przedsiębiorców (na temat prokury zobacz wyjaśnienie: Znaczenie i zakres przedmiotowy prokury). Zasady ustanawiania prokury reguluje umowa spółki, a w braku odpowiednich postanowień do ustanowienia prokury uprawniony jest każdy komplementariusz nie wyłączony od reprezentowania spółki komandytowej.

Działając jako pełnomocnik spółki komandytariusz winien okazać kontrahentowi dokument pełnomocnictwa, natomiast działając jako prokurent winien okazać wyciąg z rejestru przedsiębiorców zawierający wpis prokury na jego rzecz (zobacz wyjaśnienie: Wniosek o aktualny odpis z rejestru przedsiębiorców).

Wskazane powyżej zasady reprezentacji spółki nie mogą zostać zmienione przez wspólników spółki komandytowej w umowie spółki. Zgodnie bowiem z treścią art. 119 kodeksu spółek handlowych, postanowienia umowy niezgodne z przepisami dotyczącymi reprezentacji spółki nie wywołują skutków wobec osób trzecich. Osoby trzecie - kontrahenci spółki mogą zatem powołać się na odpowiednie przepisy prawa dotyczące reprezentacji i nie muszą się stosować do sprzecznych z nimi postanowień umowy spółki.


 

Autor: Bartłomiej Stoiński

Odpowiedzialność komandytariusza

Zakładanie, przekształcanie, rejestracja spółek

Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna

z dnia 12 marca 2008 r.

I CSK 447/2007

LexPolonica nr 2133181

Zgodnie z art. 112 § 2 i 3 k.s.h. tylko wówczas, gdy wkład został zwrócony (a za zwrot uważa się każdą wypłatę na rzecz komandytariusza dokonaną w czasie, gdy nie został jeszcze uzupełniony (wpłacony) wkład określony w umowie spółki, a spółka ma w swoim majątku stratę) odpowiedzialność komandytariusza wobec wierzycieli spółki w granicach dokonanego zwrotu wkładu zostaje przywrócona.

Przewodniczący: sędzia SN Dariusz Zawistowski.

Sędziowie: sędzia SN Maria Grzelka (sprawozdawca), sędzia SN Zbigniew Strus.

Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Włodzimierza K. przeciwko Stanisławowi K. o zapłatę, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 12 marca 2008 r., skargi kasacyjnej powoda od wyroku Sądu Apelacyjnego w R. z dnia 14 czerwca 2007 r. (...),

1. oddala skargę kasacyjną,

2. zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 1.200,- (jeden tysiąc dwieście) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Sąd Okręgowy w R. wyrokiem z dnia 23 stycznia 2007 r. zasądził od pozwanych R. M. i Wspólnicy - Spółki Komandytowej w R. i Rafała M. solidarnie na rzecz powoda kwotę 82.819,15 złotych z zastrzeżeniem, że kwota 50.000,- zł płatna jest przez pozwanych solidarnie z Arkadiuszem S., oraz oddalił powództwo wobec pozwanego Stanisława K. Sąd Apelacyjny w R. zaskarżonym wyrokiem oddalił apelację powoda zaskarżającą oddalenie powództwa. Podzielił stanowisko Sądu pierwszej instancji, że brak jest podstaw do obciążenia pozwanego Stanisława K. odpowiedzialnością w granicach sumy komandytowej za zobowiązania Spółki, których egzekucja z majątku Spółki okazała się bezskuteczna w sytuacji, gdy wymieniony pozwany był komandytariuszem, zaś wniesiony przez niego do Spółki wkład wynosił tyle samo co suma komandytowa i nigdy nie został zwrócony. Jako prawną podstawę rozstrzygnięcia in meriti Sąd Apelacyjny wskazał art. 111 i art. 112 kodeksu spółek handlowych.

W skardze kasacyjnej powód zarzucił powyższemu wyrokowi naruszenie prawa materialnego przez niewłaściwe zastosowanie art. 102 i art. 111 k.s.h. polegające na uznaniu, że pozwany Stanisław K. nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania Spółki pomimo, że w Spółce "na dzień dochodzonego roszczenia" nie występuje kapitał założycielski oraz, że - zdaniem skarżącego - pozwany odpowiada wobec powoda do wysokości sumy komandytowej. Ponadto, powód zarzucił niewłaściwe zastosowanie art. 112 § 1 k.s.h. przez przyjęcie, że komandytariusz nie ma obowiązku pokrycia straty w majątku spółki do wartości wskazanej w umowie spółki oraz niezastosowanie art. 123 § 3 k.s.h. i w konsekwencji uwolnienie komandytariusza od uczestniczenia w stracie w zakresie umówionego wkładu, a także niezastosowanie art. 31 § 1 k.s.h. w związku z art. 103 k.s.h. przez przyjęcie, że wierzyciel nie może prowadzić egzekucji z majątku komandytariusza pomimo, że komandytariusz ponosi subsydiarną odpowiedzialność za zobowiązania spółki komandytowej. Skarżący podniósł też zarzuty dotyczące naruszenia przepisów postępowania, tj. art. 233 § 1 kpc przez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów i uznanie, że w świetle przeprowadzonych dowodów brak jest podstaw do przyjęcia odpowiedzialności pozwanego Stanisława K. do wysokości sumy komandytowej oraz art. 108 § 1 i art. 98 § 1 kpc "poprzez niewłaściwą ocenę faktów i prawa wpływającą na wynik procesu".

Skarżący wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie od pozwanego Stanisława K. na rzecz powoda kwoty 50.000,- złotych, lub o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania.

Sąd Najwyższy uznał skargę kasacyjną za bezzasadną.

W rozpoznawanej sprawie było bezsporne, że powodowi przysługiwała do Spółki komandytowej w R. R. M. i Wspólnicy wierzytelność w kwocie 82.819,15 złotych, której wyegzekwowanie z majątku Spółki okazało się bezskuteczne ze względu na brak odpowiednich aktywów, w tym - brak wniesionych przez wspólników wkładów pieniężnych. Było też bezsporne, że odpowiedzialność pozwanego Stanisława K. wobec wierzycieli za zobowiązania Spółki była ograniczona do kwoty 50.000,- złotych, oraz, że w takiej samej kwocie został oznaczony wkład pozwanego jako wspólnika - komandytariusza, który to wkład w całości został przez pozwanego wniesiony do Spółki i nigdy w żadnej części nie został mu zwrócony.

Sąd Apelacyjny w zaskarżonym wyroku nie miał wątpliwości, że co do zasady powód mógł powoływać się na subsydiarną odpowiedzialność wspólników wymienionej Spółki, w tym - na odpowiedzialność pozwanego Stanisława Klimkiewicza z jego majątku. Uznał, natomiast że powództwo podlegało oddaleniu ze względu na równowartość sumy komandytowej i wniesionego wkładu i wynikającej z tego reguły uwolnienia pozwanego, zgodnie z art. 112 § 1 k.s.h., od odpowiedzialności za zobowiązania Spółki przy jednoczesnym braku podstaw do oceny, że odpowiedzialność ta stosownie do art. 112 § 3 k.s.h. została przywrócona.

Zarzut skarżącego dotyczący niezastosowania art. 31 § 1 w zw. z art. 103 k.s.h. był więc z gruntu chybiony, a wywody skargi kasacyjnej w kwestii możności dochodzenia przez powoda zaspokojenia jego wierzytelności w ramach subsydiarnej odpowiedzialności wspólników z ich własnych majątków były bez istotnego znaczenia. Również zarzuty naruszenia art. 233 § 1 kpc i art. 108 § 1 i 98 § 1 kpc podlegały odrzuceniu a limine ze względu na przepis art. 398[3] § 3 kpc oraz w świetle utrwalonego w orzecznictwie Sądu Najwyższego, wielokrotnie wyrażanego poglądu, że rozstrzygnięcie o kosztach procesu nie stanowi orzeczenia "w sprawie" w rozumieniu art. 398[1] § 1 kpc w związku z czym skarga kasacyjna w tej kwestii jest niedopuszczalna. Odnośnie do zarzutu dotyczącego art. 233 § 1 kpc można dodać, że ocena przesłanek cudzej odpowiedzialności należy do problematyki materialnoprawnej, a nie procesowej i w żadnym razie nie podlega ujmowaniu w płaszczyźnie oceny dowodów.

Pozostałe zarzuty skargi kasacyjnej także nie mogły być uznane za skuteczne.

Przepis art. 123 § 3 k.s.h. nie znajdował w niniejszej sprawie zastosowania ponieważ dotyczy wewnętrznych stosunków pomiędzy wspólnikami i spółką komandytową, a nie stosunków pomiędzy wspólnikami i wierzycielami spółki, a ponadto odnosi się do wkładu umówionego, który nie został wniesiony, a nie do wartości ponad wkład wniesiony. Nie sposób także zarzucić zaskarżonemu wyrokowi niewłaściwe zastosowanie art. 112 § 1 k.s.h. Przede wszystkim stwierdzenie skarżącego, że w tym zakresie uchybienie Sądu Apelacyjnego sprowadza się do błędnego przyjęcia, iż komandytariusz nie ma obowiązku pokrycia straty w majątku spółki zawiera treść wyrażającą zarzut błędnej wykładni, którego jednak skarżący nie wyartykułował, a nie treść, która podlegałaby zakwalifikowaniu jako "niewłaściwe zastosowanie". Poza tym art. 112 § 1 k.s.h. w ogóle nie normuje kwestii pokrywania strat w majątku spółki a także nie traktuje o jakichkolwiek wartościach umówionych w umowie spółki. W istocie, wbrew mylnemu przekonaniu skarżącego, art. 112 § 1 k.s.h. jest podstawą uwolnienia komandytariusza od odpowiedzialności przewidzianej w art. 111 k.s.h. jeśli wartość wkładu wniesionego przez tegoż do spółki jest równa wysokości sumy komandytowej lub jest wyższa, co Sąd Apelacyjny odczytał prawidłowo. Zgodnie z art. 112 § 2 i 3 k.s.h. tylko wówczas, gdy wkład został zwrócony (a za zwrot uważa się każdą wypłatę na rzecz komandytariusza dokonaną w czasie, gdy nie został jeszcze uzupełniony (wpłacony) wkład określony w umowie spółki, a spółka ma w swoim majątku stratę) odpowiedzialność komandytariusza wobec wierzycieli spółki w granicach dokonanego zwrotu wkładu zostaje przywrócona.

W rozpoznawanej sprawie wkład należny od pozwanego Stanisława Klimkiewicza został wniesiony i brak było dowodu, a także twierdzenia ze strony powoda, aby został on w całości lub w części zwrócony. Skoro okazało się, że w majątku Spółki w czasie orzekania przez Sąd Apelacyjny brak było również tego składnika jaki stanowią wkłady wspólników to znaczy, że pozwany komandytariusz utracił swój wkład i takie ryzyko poniósł on w związku z działalnością Spółki. Wobec wierzycieli Spółki, w granicach wniesionego wkładu równego sumie komandytowej, był on wolny od odpowiedzialności (art. 112 § 1 i art. 111 k.s.h.).

Z przedstawionych względów Sąd Najwyższy oddalił skargę kasacyjną (art. 398[14] kpc).

O kosztach orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 108 § 1 kpc.


 

Zakładanie, przekształcanie, rejestracja spółek

Obniżenie sumy komandytowej

Określona w umowie spółki (i wpisana do rejestru) suma komandytowa nie stanowi wartości stałej i niezmiennej. Dopuszczalne będzie więc zarówno jej podwyższenie jak i obniżenie. Obniżenie sumy komandytowej reguluje expressis verbis art. 113 kodeksu spółek handlowych. Obniżenie sumy komandytowej stanowi zmianę jednego z istotnych postanowień umowy spółki, a zatem wiąże się ze zmianą samej umowy. Należy zaznaczyć, że dla dokonania tej zmiany wymagana jest,  pod rygorem nieważności, forma aktu notarialnego (art. 77 w zw. z art. 73 § 2 kodeksu cywilnego i art. 106 kodeksu spółek handlowych). Jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, uchwała w sprawie obniżenia sumy komandytowej powinna zostać podjęta jednomyślnie przez wszystkich wspólników, tj. komplementariuszy i komandytariuszy (art. 9 kodeksu spółek handlowych)

W związku z faktem, że obniżenie sumy komandytowej stanowi zamianę danych, które widnieją w rejestrze, obniżona suma komandytowa powinna także zostać zarejestrowana. Wniosek do sądu rejestrowego w tej sprawie wspólnicy powinni złożyć w ciągu 7 dni od daty dokonania obniżenia sumy komandytowej (art. 22 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym; t.jedn.: 2007 r. Nr 168 poz. 1186)  Jak wynika z treści art. 119 kodeksu spółek handlowych, wpis obniżenia sumy komandytowej do rejestru ma charakter konstytutywny, obniżenie sumy komandytowej wywołuje bowiem skutki prawne wobec wierzycieli dopiero od chwili jego wpisania do rejestru.

Przy tak sformułowanym przepisie art. 119 kodeksu spółek handlowych, można stwierdzić, że wierzyciele spółki komandytowej od momentu zarejestrowania obniżenia sumy komandytowej zostają podzielenia na dwie kategorie. Pierwszą grupę stanowiliby wierzyciele, których wierzytelności powstały przed zarejestrowaniem obniżenia sumy komandytowej, a drugą wierzyciele, których wierzytelności powstały już po tym fakcie (por. A. Kidyba w: "Prawo handlowe, Tom II - Spółka komandytowa", Warszawa 2001, s. II/F/74). Przyjęcie takiego rozwiązania jest jednak niewystarczające, gdyż opiera  się ono wyłącznie na unormowaniach kodeksu spółek handlowych. Tymczasem należy tutaj wziąć pod uwagę także przepisu ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym, która w art. 13 przewiduje wyraźnie obowiązek ogłaszania w Monitorze Sądowym i Gospodarczym wszystkich wpisów zgłaszanych do rejestru, a więc także obniżenia sumy komandytowej. Przy tak rozpatrywanym zagadnieniu - w kontekście zarówno przepisów kodeksu spółek handlowych (art. 119), jak i przepisów ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym (art. 14 i art. 15 ust. 1) - na "podział" wierzycieli ma wpływ nie jeden, ale dwa momenty czasowe, tj. wpis obniżenia sumy komandytowej do rejestru oraz ogłoszenie tego wpisu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. W związku z powyższym wierzyciele spółki komandytowej zostaną podzieleni nie na dwie, ale na trzy kategorie (tak L. Moskwa, Zmiana sumy komandytowej, Prawo spółek nr 3/2000, s. 18-19, zob. też J. Naworski w: J.Naworski, K. Strzelczyk, T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz, Komentarz do Kodeksu spółek handlowych. Spółki osobowe, Warszawa 2001, s. 297-298):

1) pierwszą grupę będą stanowili wierzyciele, których wierzytelności powstały przed zarejestrowaniem obniżenia sumy komandytowej - komandytariusz odpowiada wobec nich do wysokości pierwotnej sumy komandytowej. Art. 113 kodeksu spółek handlowych wyklucza możliwość stosowanie do tej grupy wierzycieli przepisu art. 14 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym, a zatem bez znaczenia jest tu okoliczność, że wierzyciel wiedział o obniżeniu sumy komandytowej przed dokonaniem wpisu do rejestru;

2) do drugiej grupy będą należeli wierzyciele, których wierzytelności powstały po dokonaniu wpisu obniżenia sumy komandytowej do rejestru, ale przed jego ogłoszeniem w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. W tym przypadku zastosowanie znajdzie art. 15 ust. 1 zd. 1 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym, w świetle którego komandytariusz odpowiada wobec tych wierzycieli do wysokości pierwotnej sumy komandytowej, chyba że udowodni, że wierzyciel o obniżeniu sumy komandytowej wiedział po dokonaniu wpisu, a przed jego ogłoszeniem w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. W tym ostatnim przypadku komandytariusz będzie odpowiadał do wysokości obniżonej sumy komandytowej;

3) trzecią grupę będą stanowili wierzyciele, których wierzytelności powstały już po ogłoszeniu obniżenia sumy komandytowej w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. W stosunku do tych wierzycieli, co wynika z art. 15 ust. 1 zd. 1 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym, komandytariusz odpowiada do wysokości obniżonej sumy komandytowej. W stosunku jednak do wierzycieli, których wierzytelności powstały przed upływem szesnastego dnia od ogłoszenia, komandytariusz nie będzie mógł powoływać się na wpis obniżenia, jeżeli wierzyciel udowodni, że nie mógł wiedzieć o treści wpisu (art. 15 ust. 1 zd. 2 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym).

Jak wskazano na wstępie obniżenie sumy komandytowej następuje przede wszystkim przez zmianę umowy spółki. Należy jednak podkreślić, że doktryna dopuszcza także wyraźnie możliwość zmiany wysokości sumy komandytowej, bez jednoczesnego dokonywania zmiany umowy. W tym celu w umowie spółki komandytowej powinien zostać zamieszczony odpowiedni zapis, który będzie precyzyjnie określał zarówno wielkość o jaką nastąpi obniżenie sumy komandytowej, jak i termin, w którym ma dojść do obniżenia, np. wysokość sumy komandytowej komandytariusza X ustala się na 20.000 zł, z dniem X suma ta ulega obniżeniu do kwoty 10.000 zł. Jeżeli spełnione zostaną te warunki, do obniżenia sumy komandytowej dojdzie automatycznie, bez potrzeby podejmowania w tym przedmiocie dodatkowej uchwały wspólników (bliżej na ten temat zob. L. Moskwa, "Zmiana sumy komandytowej", Prawo spółek, nr 3/2000, s. 16-17; por też. J. Naworski w: J. Naworski, K. Strzelczyk, T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz, "Komentarz do Kodeksu spółek handlowych. Spółki osobowe", Warszawa 2001, s. 296).

Zobacz wyjaśnienia:

- Komplementariusz i komandytariusz w spółce komandytowej

- Odpowiedzialność komandytariusza za zobowiązania spółki komandytowej


 

Autor: Norbert Kraj


 

Zakładanie, przekształcanie, rejestracja spółek

Obniżenie sumy komandytowej

Suma komandytowa jest to oznaczona suma pieniężna, do której wysokości dany wspólnik komandytariusz odpowiada za zobowiązania spółki komandytowej (zobacz wyjaśnienie: Suma komandytowa). Tym samym wysokość sumy komandytowej wyznacza zakres odpowiedzialności danego komandytariusza za zobowiązania spółki komandytowej (zobacz wyjaśnienie: Suma komandytowa a wkład).

Wysokość sumy komandytowej może ulegać zmianie. W szczególności suma komandytowa może zostać podwyższona lub też obniżona. Każda zmiana sumy komandytowej stanowi zmianę umowy spółki, wymaga zatem zgody wszystkich wspólników (chyba, że zgodnie z postanowieniami umowy spółki zmiana umowy nie wymaga zgody wszystkich wspólników) oraz zachowania formy aktu notarialnego dla dokonania takiej zmiany. Ponadto zmiana wysokości sumy komandytowej wymaga wpisu do rejestru przedsiębiorców, a skutek w postaci zmiany wysokości sumy komandytowej (jej podwyższenia lub obniżenia) powstaje dopiero z momentem dokonania wpisu w rejestrze przedsiębiorców.

Kodeks spółek handlowych nie reguluje podwyższenia wysokości sumy komandytowej. Jest to uzasadnione, gdyż podwyższenie sumy komandytowej zwiększa zakres odpowiedzialności komandytariusza, którego suma komandytowa ulega zwiększeniu. Tym samym podwyższenie sumy komandytowej jednego lub kilku komandytariuszy jest korzystne dla wierzycieli spółki. Inaczej jest natomiast w przypadku obniżenia sumy komandytowej. Taka zmiana wysokości sumy komandytowej, jak każda inna zmiana wymaga zgody wszystkich wspólników (chyba że zgodnie z postanowieniami umowy spółki zmiana umowy nie wymaga zgody wszystkich wspólników), zachowania formy aktu notarialnego, jak również wpisu do rejestru przedsiębiorców.

Ponieważ obniżenie wysokości sumy komandytowej jednego lub kilku komandytariuszy powoduje zmniejszenie zakresu ich odpowiedzialności względem wierzycieli spółki komandytowej, stosownie do treści art. 113 kodeksu spółek handlowych, obniżenie sumy komandytowej nie ma skutku prawnego wobec wierzycieli, których wierzytelności powstały przed chwilą wpisania obniżenia do rejestru. Innymi słowy odpowiedzialność komandytariusza za zobowiązania spółki powstałe przed datą wpisania obniżenia sumy komandytowej do rejestru przedsiębiorców, następuje do wysokości sumy komandytowej w pierwotnej wysokości, to jest nie uwzględniającej dokonanego obniżenia. Gdyby zatem suma komandytowa wynosiła przed obniżeniem 1.000 złotych, a po obniżeniu 500 złotych, komandytariusz odpowiada za wierzytelności powstałe przed wpisem obniżenia do rejestru handlowego do pierwotnej wysokości sumy komandytowej, to jest do kwoty 1.000 złotych.


 

Autor: Bartłomiej Stoiński


 

Zakładanie, przekształcanie, rejestracja spółek

Odpowiedzialność komandytariusza za zobowiązania spółki komandytowej

Odpowiedzialność komandytariusza za zobowiązania spółki komandytowej dotyczy wszelkiego rodzaju zobowiązań spółki, bez względu na ich charakter oraz źródło powstania. W szczególności odpowiedzialność dotyczy zobowiązań publiczonprawnych (np. zobowiązania podatkowe spółki, czy też zobowiązania z tytułu zapłaty składek na ubezpieczenie społeczne). Odpowiedzialność komandytariusza obejmuje również wszelkie zobowiązania prywatnoprawne, np. zapłatę czynszu najmu lokalu, zapłatę za zakupiony towar, zapłatę rat za samochód będący w leasingu spółki komandytowej.

Odpowiedzialność komandytariusza za zobowiązania spółki komandytowej charakteryzuje się następującymi cechami:

1. Jest odpowiedzialnością subsydiarną w stosunku do odpowiedzialności samej spółki komandytowej. Subsydiarność odpowiedzialności oznacza, iż za zobowiązania spółki komandytowej odpowiada w pierwszej kolejności sama spółka komandytowa swoim własnym majątkiem. Dopiero, gdy egzekucja z majątku spółki komandytowej okaże się bezskuteczna, wierzyciel może dochodzić swojej wierzytelności od wspólnika lub wspólników takiej spółki (art. 31 § 1 kodeksu spółek handlowych).

2. Jest odpowiedzialnością osobistą wspólnika. Oznacza to, iż za długi spółki komandytowej komandytariusz odpowiada całym posiadanym przez siebie majątkiem, jaki ma w chwili prowadzenia przeciwko niemu egzekucji. Ponadto komandytariusz odpowiada względem wierzycieli spółki bezpośrednio, co oznacza, iż wierzyciele mogą dochodzić zaspokojenia długów spółki bezpośrednio z majątku prywatnego danego komandytariusza.

3. Jest odpowiedzialnością solidarną ze spółką oraz pozostałymi wspólnikami (komandytariuszami i komplementariuszami). Solidarność jest instytucją prawną uregulowaną w kodeksie cywilnym i oznaczającą, iż wierzyciel może dochodzić zaspokojenia swojej wierzytelności od wszystkich wspólników i spółki razem lecz może sobie wybrać również jednego lub kilku wspólników (na przykład posiadających największy majątek prywatny) i tylko od niego lub od nich dochodzić całości wierzytelności.

4. Najważniejszą jednakże cechą odpowiedzialności komandytariusza jest to, iż w przeciwieństwie do odpowiedzialności komplementariusza, odpowiedzialność komandytariusza jest ograniczona do wysokości zarejestrowanej sumy komandytowej (zobacz wyjaśnienie: Suma komandytowa). Chociaż więc komandytariusz odpowiada za zobowiązania spółki komandytowej osobiście (całym swoim majątkiem i solidarnie z pozostałymi wspólnikami i spółką), to jego odpowiedzialność jest ograniczona wysokością zarejestrowanej sumy komandytowej. Ponadto wskazać należy na treść art. 112 § 1 kodeksu spółek handlowych, zgodnie z którym komandytariusz jest wolny od odpowiedzialności w granicach wartości wniesionego wkładu do spółki (zobacz wyjaśnienie: Suma komandytowa a wkład). Przepis ten oznacza, iż odpowiedzialność komandytariusza ograniczona wysokością zarejestrowanej sumy komandytowej ulega dodatkowo obniżeniu o wartość wkładu rzeczywiście wniesionego do spółki. Jeżeli zatem komandytariusz wniesie do spółki wkład w wysokości równej co najmniej sumie komandytowej jest zwolniony od odpowiedzialności za zobowiązania spółki.

Zobacz wyjaśnienie:

- Obniżenie sumy komandytowej

- Przepisy regulujące ustrój i organizację spółki komandytowej


 

Autor: Bartłomiej Stoiński


 

Zakładanie, przekształcanie, rejestracja spółek

Co to jest suma komandytowa?

Suma komandytowa jest to oznaczona kwota pieniężna, do której wysokości komandytariusz odpowiada za zobowiązania spółki komandytowej. Innymi słowy suma komandytowa wyznacza zakres odpowiedzialności komandytariusza za zobowiązania spółki komandytowej (zobacz szerzej na ten temat: Odpowiedzialność komandytariusza za zobowiązania spółki komandytowej). Suma komandytowa jest wyrażona w polskich złotych. Suma komandytowa każdego komandytariusza musi być oznaczona w umowie spółki, jak również podlega wpisowi do rejestru przedsiębiorców (zobacz wyjaśnienie: Informacje ujawniane w rejestrze przedsiębiorców). W przypadku, gdy w spółce komandytowej jest więcej niż jeden komandytariusz, wysokość sum komandytowych każdego z nich może być różna. Kodeks spółek handlowych nie określa wysokości sum komandytowych. Z pewnością suma komandytowa nie może mieć charakteru sym bolicznego, np. 1 złoty, gdyż ustalenie takiej wysokości sumy komandytowej może zostać potraktowanie jako obejście przepisów o odpowiedzialności komandytariuszy za zobowiązania spółki, do wysokości sumy komandytowej.

Suma komandytowa może ulec zmianie tj. podwyższeniu lub obniżeniu (zobacz wyjaśnienie: Obniżenie sumy komandytowej). Zmiana sumy komandytowej stanowi zmianę umowy spółki i wymaga zachowania formy aktu notarialnego. Oczywiście zmiana taka musi zostać również wpisana do rejestru przedsiębiorców. Ponieważ obniżenie sumy komandytowej zmniejsza zakres odpowiedzialności komandytariusza za zobowiązania spółki, obniżenie sumy komandytowej nie ma, stosownie do treści art. 113 kodeksu spółek handlowych, skutku prawnego wobec wierzycieli, których wierzytelności powstały przed jej obniżeniem. Wobec takich wierzycieli komandytariusz ponosi zatem odpowiedzialność do pierwotnej wysokości sumy komandytowej (przed obniżeniem).

Zobacz wyjaśnienia:

- Komplemenatariusz i komandytariusz w spółce komandytowej

- Suma komandytowa a wkład


 

Autor: Bartłomiej Stoiński


 

Zakładanie, przekształcanie, rejestracja spółek

Suma komandytowa a wkład

Suma komandytowa jest to oznaczona kwota pieniężna, do której wysokości komandytariusz odpowiada za zobowiązania spółki (zobacz wyjaśnienie: Suma komandytowa). Innymi słowy suma komandytowa wyznacza zakres odpowiedzialności komandytariusza za zobowiązania spółki komandytowej. Zgodnie z brzmieniem art. 112 § 1 kodeksu spółek handlowych, komandytariusz jest wolny od odpowiedzialności w granicach wartości wniesionego do spółki wkładu. Powyższy przepis wskazuje na to, iż pomiędzy sumą komandytową, a wniesionym przez komandytariusza wkładem do spółki zachodzi ścisły związek, wpływający na zakres odpowiedzialności komandytariusza za zobowiązania spółki komandytowej.

Każdy ze wspólników, w tym również każdy z komandytariuszy, jest zobowiązany do wniesienia wkładu do spółki (zobacz wyjaśnienie: Wniesienie wkładu przez komandytariusza). Wkład wniesiony do spółki przez wspólnika - komandytariusza może być niższy, równy lub wyższy od ustalonej sumy komandytowej. Jednakże zgodnie z brzmieniem art. 112 § 1 kodeksu spółek handlowych, to wysokość wniesionego rzeczywiście do spółki wkładu decyduje o zakresie odpowiedzialności komandytariusza.

Jeżeli zatem wartość wkładu wniesionego przez komandytariusza jest niższa, niż suma komandytowa, komandytariusz jest wolny od odpowiedzialności w granicach wniesionego wkładu, natomiast za różnicę pomiędzy wartością wkładu, a wysokością sumy komandytowej odpowiada całym swoim majątkiem, osobiście i solidarnie z pozostałymi wspólnikami i spółką. Jeżeli wartość wniesionego przez komandytariusza wkładu jest równa sumie komandytowej, wówczas komandytariusz jest wolny od odpowiedzialności za długi spółki. W przypadku, gdy wartość wkładu wniesionego do spółki jest wyższa niż suma komandytowa, komandytariusz jest wolny od odpowiedzialności za długi spółki. W takim jednakże przypadku odpowiada w praktyce w wysokości wyższej, niż ustalona suma komandytowa, gdyż może utracić całość wniesionych do spółki wkładów, których wartość przekracza przecież wysokość sumy komandytowej.

Ponieważ zwolnienie komandytariusza od odpowiedzialności związane jest z rzeczywistym wniesieniem wkładu i ma miejsce do wysokości rzeczywiście wniesionego wkładu, zwrot wkładu na rzecz komandytariusza ma taki skutek, iż przywrócona zostaje odpowiedzialność komandytariusza za zobowiązania spółki w granicach dokonanego zwrotu i oczywiście sumy komandytowej, gdyż suma ta wyznacza górną granicę odpowiedzialności komandytariusza za zobowiązania spółki. Nie jest jednakże uważana za zwrot wkładu wypłata komandytariuszowi przysługującego mu na podstawie sprawozdania finansowego zysku, chyba że komandytariusz działa w złej wierze (art. 112 § 4 kodeksu spółek handlowych). O złej wierze po stronie komandytariusza mówić można wtedy, gdy komandytariusz wie, że sprawozdanie finansowe, zgodnie z którym spółka wykazuje zysk jest nierzetelne, w szczególności zysk w nim ustalony w rzeczywistości nie powstał lub też powstał w mniejszej wysokości, niż ustalony w sprawozdaniu finansowym. Ponadto w interesie potencjalnych wierzycieli spółki zostało wprowadzone postanowienie art. 112 § 3 kodeksu spółek handlowych, zgodnie z którym w przypadku uszczuplenia majątku spółki przez stratę, za zwrot wkładu na rzecz komandytariusza uważa się każdą wypłatę dokonaną przez spółkę na rzecz komandytariusza przed uzupełnieniem wkładu do pierwotnej wartości określonej w umowie spółki.

Zobacz wyjaśnienia:

- Obniżenie sumy komandytowej

- Majątek spółki komandytowej


 

Autor: Bartłomiej Stoiński

Rejestracja spółki komandytowej w KRS

Zakładanie, przekształcanie, rejestracja spółek

Aktualne do: 2007-04-25

Utworzenie spółki komandytowej

Do utworzenia spółki komandytowej potrzebne jest w pierwszej kolejności zawarcie umowy spółki komandytowej (zobacz wzór przykładowej umowy spółki komandytowej), a następnie wpisanie spółki do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego, przy czym spółka komandytowa powstaje dopiero z chwilą jej wpisu do rejestru przedsiębiorców. Wpis do rejestru przedsiębiorców skutkuje zatem powstaniem spółki komandytowej.

Zawrzeć umowę spółki komandytowej może co najmniej dwóch wspólników, z których jeden będzie miał status komplementariusza, natomiast drugi komandytariusza (zobacz wyjaśnienie: Komplementariusz i komandytariusz w spółce komandytowej).

Zawarcie umowy spółki komandytowej wymaga zachowania formy aktu notarialnego pod rygorem nieważności takiej umowy. Umowa spółki komandytowej podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, który jest liczony od wartości wkładów wnoszonych przez wspólników do spółki i wynosi, gdy wartość wkładów:

- nie przekracza 20.000 złotych - 1%,

- od 20.000 złotych do 30.000 złotych - 200 złotych oraz 0,5% od nadwyżki ponad 20.000 złotych,

- ponad 30.000 złotych - 250 złotych oraz 0,1% nadwyżki ponad 30.000 złotych.

Zgodnie z brzmieniem art. 105 kodeksu spółek handlowych umowa spółki komandytowej powinna zawierać:

- firmę, czyli nazwę, pod którą spółka prowadzi swoją działalność (zobacz wyjaśnienie: Firma spółki komandytowej) oraz siedzibę spółki,

- przedmiot działalności spółki (określony zgodnie z Polską Klasyfikacją Działalności),

- czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony,

- oznaczenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika oraz ich wartość,

- oznaczony kwotowo zakres odpowiedzialności każdego komandytariusza wobec wierzycieli tzw. sumę komandytową (zobacz wyjaśnienie: Suma komandytowa). 

Natomiast stosownie do treści art. 107 § 1 kodeksu spółek handlowych, jeżeli wkładem komandytariusza do spółki jest w całości lub części świadczenie niepieniężne - przedmiot tego świadczenia, jego wartość jak również określenie wspólnika wnoszącego taki wkład winny zostać wskazane w umowie spółki (zobacz wyjaśnienie: Wniesienie wkładu przez komandytariusza). Powyżej opisana treść umowy spółki komandytowej jest treścią minimalną umowy spółki. Oznacza to, iż wspólnicy są uprawnieni do uregulowania w umowie spółki komandytowej również innych kwestii istotnych z ich punktu widzenia dla działalności spółki. W szczególności kwestiami takimi są: podział zysku i pokrywanie strat w spółce, prowadzenie spraw spółki (zobacz wyjaśnienie: Stosunki wewnętrzne spółki komandytowej), czy też jej reprezentacja (zobacz wyjaśnienie: Reprezentacja spółki komandytowej).

Po podpisaniu umowy spółki komandytowej winien zostać złożony wniosek o wpis spółki komandytowej do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego (zobacz wyjaśnienie: Co to jest Krajowy Rejestr Sądowy? i Przedsiębiorcy podlegający wpisowi do KRS-u). Do złożenia stosownego wniosku wpis jest uprawniony i zobowiązany każdy ze wspólników spółki komandytowej. Wniosku takiego nie muszą zatem podpisywać wszyscy wspólnicy łącznie ani też wszyscy komplementariusze łącznie. Wniosek taki może zostać również złożony przez pełnomocnika, przy czym ponieważ postępowanie o wpis do rejestru przedsiębiorców jest rodzajem sądowego postępowania cywilnego (nieprocesowego), pełnomocnikiem może być adwokat lub radca prawny.

Wniosek o wpis spółki komandytowej do rejestru przedsiębiorców, podobnie jak każdej innej spółki handlowej, składa się na urzędowym formularzu. Zgodnie z art. 22 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (t.jedn.: Dz. U. 2007 r. Nr 168 poz. 1186; dalej jako - ustawa o KRS) wniosek o wpis do rejestru przedsiębiorców powinien być złożony nie później niż w terminie 7 dni od dnia zdarzenia uzasadniającego dokonanie wpisu, to jest od dnia zawarcia umowy spółki komandytowej. Urzędowe formularze są dostępne w sądach gospodarczych, prowadzących rejestr przedsiębiorców (sądy rejonowe) oraz w centrali Centralnej Informacji Krajowego Rejestru Sądowego. Niektóre z formularzy są udostępniane także w urzędach gmin.

Zgodnie z art. 110 § 1 kodeksu spółek handlowych zgłoszenie do rejestru powinno zawierać:

- firmę, siedzibę i adres spółki,

- przedmiot działalności (ustalony według Polskiej Klasyfikacji Działalności),

- nazwiska, imiona albo firmy (nazwy) komplemenatariuszy oraz odrębnie nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komandytariuszy, a także okoliczności dotyczące ograniczenia zdolności wspólnika do czynności prawnych, jeżeli takie istnieją,

- nazwiska i imiona osób uprawnionych do reprezentacji spółki i sposób reprezentacji. W przypadku, gdy komplementariusze powierzyli tylko niektórym spośród siebie prowadzenie spraw spółki, zaznaczenie tej okoliczności.

Oprócz powyższych danych zgłoszeniu do rejestru przedsiębiorców podlegają inne dane ujęte w formularzu zgłoszeniowym oraz załącznikach do takiego formularza. Formularz taki winien zostać wypełniony ściśle zgodnie z zawartą w nim instrukcją, gdyż zgodnie z art. 19 ust. 3 ustawy o KRS nieprawidłowe wypełnienie formularza skutkuje jego zwrotem bez wzywania do uzupełniania braków lub poprawiania błędów.

Wniosek składa się w sądzie rejonowym właściwym ze względu na siedzibę rejestrowanej spółki. Wniosek podlega następującym opłatom:

- opłacie sądowej, która w przypadku wpisu nowo utworzonej spółki do rejestru przedsiębiorców wynosi 1.000 złotych (750 złotych pobiera się od wniosku o zarejestrowanie spółki osobowej)

- opłaty za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, która w przypadku wpisu nowo utworzonej spółki do rejestru przedsiębiorców wynosi 500 złotych.

Do wniosku o wpis sporządzonego na urzędowym formularzu dołączyć należy następujące dokumenty:

- umowę spółki komandytowej (w formie aktu notarialnego),

- uwierzytelnione notarialnie albo złożone przed sędzią lub upoważnionym pracownikiem sądu wzory podpisów osób upoważnionych do reprezentowania spółki komandytowej,

- potwierdzenie zapłaty opłaty sądowej od wniosku, jak również opłaty za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym,

- pełnomocnictwo, jeżeli wniosek o wpis jest składany przez pełnomocnika.

Zobacz samoedytowalny formularz wniosku o wpis spółki komandytowej do rejestru przedsiębiorców oraz załączniki do niego:

- załącznik określający prokurentów,

- załącznik określający przedmiot działalności,

- załącznik określający sprawozdanie finansowe i inne dokumenty,

a także samoedytowalny formularz wniosku o zmianę danych spółki komandytowej w rejestrze przedsiębiorców wraz z załącznikami:


 

- załącznikiem określającym zmianę prokurentów,

- załącznikiem określającym zmianę przedmiotu działalności spółki,

- załącznikiem określającym zmianę sprawozdania finansowego i innych dokumentów,


 

- załącznikiem określającym zmianę numeru identyfikacyjnego REGON.


 

Autor: Bartłomiej Stoiński


 

Zakładanie, przekształcanie, rejestracja spółek

Zgłoszenie spółki komandytowej do rejestru

Zgłoszenia spółki do sądu rejestrowego może dokonać każdy komplementariusz spółki komandytowej (wniosek z art. 26 § 3 w zw. z art. 103 kodeksu spółek handlowych). Przy zgłaszaniu spółki do rejestru wystarczające jest podpisanie wniosku tylko przez jednego z komplementariuszy. W przypadku, gdy wniosek o wpis spółki komandytowej do rejestru przedsiębiorców składa pełnomocnik, wystarczające jest podpisanie wniosku przez samego pełnomocnika. Wniosek o wpis spółki do rejestru powinien zostać złożony na urzędowym formularzu wraz z wymaganymi dokumentami (art. 19 ust. 2 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym, t.jedn.: Dz. U. 2007 r. Nr 168 poz. 1186). Podstawę zgłoszenia stanowi formularz główny oznaczony symbolem KRS - W1 (wniosek o wpis podmiotu do rejestru przedsiębiorców). Do wniosku należy dodatkowo dołączyć odpowiednie formularze uzupełniające. Będą to:

1) obligatoryjnie:

- formularz KRS-WC (wspólnicy spółki komandytowej), w którym wpisuje się dane na temat wspólników spółki (komandytowej). Na jednym formularzu można zamieścić dane tylko dwóch wspólników. W przypadku, gdy w spółce jest większa ilość wspólników, dane pozostałych wspólników wpisuje się na kolejnych egzemplarzach załącznika,     

- formularz KRS-WK (organy podmiotu/wspólnicy uprawnieni do reprezentowania spółki) - wpisuje się w nim informacje o wspólnikach uprawnionych do reprezentowania spółki oraz dane o sposobie reprezentacji spółki (wynikające z odpowiedniego zapisu zawartego w umowie, np. prawo reprezentowania spółki przysługuje jedynie wspólnikowi odpowiadającemu bez ograniczeń),

- formularz KRS-WM (przedmiot działalności) - służy do wpisania zakresu działalności spółki wg Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD - zgodnie z art. 40 pkt 1 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym),

2) fakultatywnie:

- jeżeli spółka posiada oddziały - należy dołączyć formularz  KRS-WA (oddziały, terenowe jednostki organizacyjne),

- jeżeli spółka powstała w wyniku przekształcenia (np. ze spółki jawnej) - należy dołączyć formularz KRS-WH (sposób powstania podmiotu),

- jeżeli w spółce powołano prokurenta - należy dołączyć formularz  KRS-WL (prokurenci, pełnomocnicy spółdzielni, przedsiębiorstwa państwowego, jednostki badawczo-rozwojowej),

- w przypadku, gdy wniosek o wpis do Krajowego Rejestru Sądowego składa spółka zarejestrowana w dotychczasowych rejestrach sądowych i jeżeli wraz z wnioskiem składa jednocześnie roczne sprawozdanie finansowe, opinię biegłego rewidenta oraz uchwałę (lub postanowienie) o zatwierdzeniu sprawozdania finansowego - do wniosku należy dołączyć formularz KRS-ZN (sprawozdania finansowe i inne dokumenty). Formularza KRS-ZN nie składa nigdy spółka nowo powstała.

Przepis art. 19 ust. 2 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym ma charakter bezwzględnie obowiązujący. Oznacza to, że jeżeli wniosek o wpis spółki do rejestru przedsiębiorców nie zostanie złożony na urzędowym formularzu lub też formularz zostanie nieprawidłowo wypełniony wniosek zostanie zwrócony bez wzywania do uzupełnienia braków. Taki sam skutek wywoła również nienależyte opłacenie wniosku (art. 19 ust. 3 ustawy o KRS-ie). Wniosek o wpis spółki komandytowej do rejestru przedsiębiorców podlega opłacie sądowej w wysokości 750 zł. Do tej kwoty dochodzi jeszcze opłata za ogłoszenie (obowiązkowe) w Monitorze Sądowym i Gospodarczym w wysokości 500 zł. Należy pamiętać, że wnioskodawca uiszcza obie opłaty bez wezwania sądu. Muszą one zostać opłacone przed złożeniem wniosku. Dowód (tj. potwierdzenie opłat) uiszczenia wpisu sądowego oraz opłaty za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym stanowi jeden z dokumentów, jakie obowiązkowo powinny zostać dołączone do wniosku o rejestrację spółki.

Oprócz dowodu uiszczenia wpisu sądowego i dowodu uiszczenia opłaty za ogłoszenie w MSiG, do wniosku o wpis spółki komandytowej do rejestru przedsiębiorców powinny zostać dołączone obligatoryjnie następujące dokumenty:

- umowa spółki w formie aktu notarialnego. W przypadku spółki przerejestrowywanej, tj. spółki komandytowej, która była zarejestrowana w dotychczasowym rejestrze sądowym - jednolity tekst umowy spółki, uwzględniający wszelkie dokonane w niej wcześniej zmiany (zobacz wyjaśnienie: Utworzenie spółki komandytowej),

- lista wspólników, zawierająca nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) wspólników z zaznaczeniem, który ze wspólników jest komplementariuszem, a który komandytariuszem oraz adresy wspólników lub ich adresy do doręczeń (zobacz wyjaśnienie: Komplementariusz i komandytariusz w spółce komandytowej),

- wzory podpisów osób uprawnionych do reprezentacji spółki (zobacz wyjaśnienie: Reprezentacja spółki komandytowej) - uwierzytelnione notarialnie, albo złożone przed sędzią lub upoważnionym pracownikiem sądu,

- tytuł prawny do lokalu (nieruchomości), w którym ma być wykonywana działalność objęta wnioskiem.

Ponadto, w przypadku, gdy w spółce powołano np. prokurenta (zobacz wyjaśnienie: Znaczenie i zakres przedmiotowy prokury), do wniosku należy również dołączyć dokument o ustanowieniu prokury, a jeżeli został ustanowiony pełnomocnik procesowy, dokument o ustanowieniu pełnomocnictwa. Dokumenty, o których mowa wyżej powinny być złożone w oryginałach albo poświadczonych urzędowo odpisach lub wyciągach (por. art. 694[4] kodeksu postępowania cywilnego).

Zakres treści zgłoszenia spółki komandytowej do sądu rejestrowego został określony w art. 110 § 1 kodeksu spółek handlowych. Należy jednak podkreślić, że przepis ten nie wylicza enumeratywnie wszystkich elementów jakie powinny znaleźć się w zgłoszeniu, a jedynie wskazuje najistotniejsze z nich, takie jak:

1) firmę, siedzibę i adres spółki (zobacz wyjaśnienie: Firma spółki komandytowej),

2) przedmiot działalności spółki,

3) nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komplementariuszy oraz odrębnie nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komandytariuszy, a także okoliczności dotyczące ograniczenia zdolności wspólnika do czynności prawnych, jeżeli takie istnieją,

4) nazwiska i imiona osób uprawnionych do reprezentowania spółki i sposób reprezentacji; w przypadku, gdy komplementariusze powierzyli tylko niektórym spośród siebie prowadzenie spraw spółki - zaznaczenie tej okoliczności,

5) sumę komandytową (zobacz wyjaśnienie: Suma komandytowa).

Szczegółowo dane dotyczące spółki komandytowej, które zamieszcza się w rejestrze przedsiębiorców określa natomiast ustawa o Krajowym Rejestrze Sądowym (zob. art. 38 i n.).  


 

Autor: Norbert Kraj